T.C.
TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü
Sayı :E-22138573-300
Konu :GBT-UYAP İşlemleri Hk
27.03.2024 / 95422485
DAĞITIM YERLERİNE
İlgi :a) 12.03.2024 tarihli ve E-22138573-300-00094896882 sayılı
yazımız.
b) Ceza İşleri Genel
Müdürlüğünün 26.03.2024 tarihli ve 26056 sayılı yazısı.
İlgi (a)’da kayıtlı,
Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğüne muhatap yazımızda özetle,
“..meri mevzuat
hükümleri ile mevcut idari, teknik kapasite de dikkate alınarak, ülkemizdeki
tüm gümrük kapılarında düzenli iş ve işlem akışının temini ve Gümrük Muhafaza
birimlerince ifa edilen kaçakçılıkla mücadele asli görevinin etkili bir şekilde
yerine getirilebilmesi amacıyla gümrük kapılarında pasaport polislerince tespit
edilen, GBT ve UYAP kayıtlarında yakalama müzekkeresi olan şahısların adliye ve
cezaevine sevk işlemlerinin genel kolluk tarafından yapılması hususunda takdiri
Bakanlıklarında olmak üzere ilgili Cumhuriyet Başsavcılıklarının
bilgilendirilmeleri ve sonucundan Bakanlığımıza bilgi verilmesi..” hususları yer
almaktadır.
Bu bağlamda, mezkur
yazımıza ilişkin olarak anılan Genel Müdürlüğün Cumhuriyet başsavcılıklarına
dağıtımlı bir örneği ilgi (b)’de kayıtlı yazısında özetle,
“1- GBT ve UYAP
kayıtlarında yakalama müzekkeresi olan şahısların adliye ve cezaevine sevk
işleminin esasen genel adlî kolluk işlemi olduğu,
2- Gümrük muhafaza
memurlarının öncelikli olarak kendi görev ve yetki alanlarında olmak üzere,
Cumhuriyet savcılarının emir ve talimatları doğrultusunda anılan işlemleri
yerine getirmesi gerektiği,
3- Adlî Kolluk
Yönetmeliğinin, kolluk birimlerinin aralarındaki işbölümü ile kolluk
teşkilatlarının görev ve yetki alanları gözetilmesi suretiyle görevlendirilmesi
ilkesinin uygulanması gerektiği,
4- Sınır kapılarında yakalama müzekkeresi
bulunan şahısların tespiti ve nöbetçi Cumhuriyet savcılığına derhal
bildirilmesinin gümrük muhafaza memurlarının görevinin esas olduğu, bunun
dışında kalan sevk işlemleri gibi diğer görevlerin genel adlî kolluk
birimlerinin görevi kapsamında kalacağı hususlarında bilgi edinilmesi,
keyfiyetin merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile yargı çevrelerindeki Cumhuriyet
başsavcılıklarına ve bilgileri bakımından mahkemelere duyurulması” bildirilmektedir.
Bilgi edinilmesini
rica ederim.
Can
YILDIZ
Bakan a.
Genel
Müdür Yardımcısı
Ek: Yazı örn.
Dağıtım:
Tüm Gümrük ve Dış Ticaret Bölge
Müdürlüklerine
T.C.
ADALET BAKANLIĞI
Ceza İşleri Genel Müdürlüğü
Sayı :E-19120602-659[659-0291-2024]-676/26056 26.03.2024
Konu :Gümrük Muhafaza Memurlarının Adli
Kolluk Görevleri
.......... CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA
İlgi :Ticaret Bakanlığının 12.03.2024 tarihli ve
E-22138573-300-00094614981 sayılı yazısı.
Ülkemiz tüm gümrük
kapılarında düzenli iş ve işlem akışının temini ve gümrük muhafaza birimlerince
ifa edilen kaçakçılıkla mücadele asli görevinin etkili bir şekilde yerine
getirilebilmesi amacıyla gümrük kapılarında, GBT ve UYAP kayıt sorgulamalarında
hakkında yakalama müzekkeresi olan şahısların Cumhuriyet başsavcılıklarına sevk
işlemlerinin yapılmasında, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü görevlilerinin
görevlendirilmesi nedeniyle yaşanan sorunlar gözetilerek, genel kolluk
görevlilerinin görevlendirilip görevlendirilmeyeceği hususundaki tereddütlerin
giderilmesi amacıyla aşağıdaki şekilde duyuru yapılmasında yarar görülmüştür.
Bilindiği üzere,
Cumhurbaşkanlığı
Teşkilatı Hakkında 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin; "Görev"
kenar başlıklı 441 inci maddesinde;
"(1) Ticaret
Bakanlığının görev ve yetkileri şunlardır:
...
ğ) Gümrüklü yer ve
sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili
kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve
soruşturmak,
h) Kara ve demiryolu
kapıları ile gümrük teşkilatı bulunan hava ve deniz limanlarında, serbest
bölgeler, antrepolar ile gümrüklü yer ve sahalarda ve Türkiye Cumhuriyeti
Gümrük Bölgesinde gümrük muhafaza görevlerini yerine getirmek,...",
"Gümrükler
Muhafaza Genel Müdürlüğü" kenar başlıklı 451 inci maddesinde;
(1) Gümrükler
Muhafaza Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri şunlardır:
a) Gümrüklü yer ve
sahalarda kamu düzeninin bozulmasını önleyecek tedbirleri almak, buraların
takip ve muhafazasını sağlamak, gerektiğinde müdahalede bulunarak durumu adli
mercilere intikal ettirmek,
b) Deniz ve hava
limanlarıyla kara sınırlarındaki gümrük kapılarında ve diğer gümrüklü yer ve
sahalarda giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların muhafazası ile gümrüğe
sevk edilmesini sağlamak ve gümrük işlemleri bitirilmeden buralardan
çıkmalarını önlemek,
c) Yatlara ilişkin
işlemlerin yürütülmesini sağlamak,
ç) Gümrüklü yer ve
sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili
kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve
soruşturmak,
d) Türkiye
Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde kişi, eşya ve taşıtların kaçakçılıkla mücadele
kapsamında takibini yapmak,
e) Kaçakçılıkla
mücadele için bilimsel yöntemler de kullanmak suretiyle bilgi toplayarak
gerekli araştırma, soruşturma ve operasyonları yapmak, taşra teşkilatının
yapacağı operasyonları koordine etmek, gerektiğinde taşra teşkilatı ile
müşterek operasyon yapmak,
f) Kaçakçılıkla
mücadele amacıyla ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak, bilgi
değişiminde bulunmak, protokoller hazırlamak ve uygulamak, gerektiğinde
müşterek operasyonlar yapmak,
g) Kaçakçılıkla etkin
mücadele etmek amacıyla ulusal ve uluslararası bilgi akışına dayalı veri
tabanları oluşturmak, verileri işlemek, değerlendirmek ve risk analizi
çerçevesinde kullanılabilecek nitelikte olanları Gümrükler Genel Müdürlüğüne ve
Ticaret Araştırmaları ve Risk Değerlendirme
Genel Müdürlüğüne iletmek,
ğ) Adli kolluğa
ilişkin olarak kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile verilen
görevleri yapmak,
h)
(Ek:RG-7/7/2021-31534-C.K-79/8 md.) Gümrükler muhafaza kriminal laboratuvar müdürlüklerini
kurmak, çalışma usul ve esaslarını belirlemek, ı) Bakan tarafından verilen
diğer görevleri yapmak.",
5271 sayılı Ceza
Muhakemesi Kanununun,
"Cumhuriyet
savcısının görev ve yetkileri" kenar başlıklı 161`nci maddesininde;
"1) Cumhuriyet
savcısı, doğrudan doğruya veya emrindeki adlî kolluk görevlileri aracılığı ile
her türlü araştırmayı yapabilir; yukarıdaki maddede yazılı sonuçlara varmak
için bütün kamu görevlilerinden her türlü bilgiyi isteyebilir. Cumhuriyet
savcısı, adlî görevi gereğince nezdinde görev yaptığı mahkemenin yargı çevresi
dışında bir işlem yapmak ihtiyacı ortaya çıkınca, bu hususta o yer Cumhuriyet
savcısından söz konusu işlemi yapmasını ister.
(2) Adlî kolluk
görevlileri, elkoydukları olayları, yakalanan kişiler ile uygulanan tedbirleri
emrinde çalıştıkları Cumhuriyet savcısına derhâl bildirmek ve bu Cumhuriyet
savcısının adliyeye ilişkin bütün emirlerini gecikmeksizin yerine getirmekle
yükümlüdür.
...",
"Adlî kolluk ve
görevi" kenar başlıklı 164`üncü maddesinde;
"(1) Adlî kolluk;
4.6.1937 tarihli ve 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanununun 8, 9 ve 12 nci
maddeleri, 10.3.1983 tarihli ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve
Yetkileri Kanununun 7 nci maddesi, 2.7.1993 tarihli ve 485 sayılı Gümrük
Müsteşarlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 8
inci maddesi ve 9.7.1982 tarihli ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı
Kanununun 4 üncü maddesinde belirtilen soruşturma işlemlerini yapan güvenlik
görevlilerini ifade eder.
(2) Soruşturma
işlemleri, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle
adlî kolluğa yaptırılır. Adlî kolluk görevlileri, Cumhuriyet savcısının adlî
görevlere ilişkin emirlerini yerine getirir.
(3) Adlî kolluk, adlî
görevlerin haricindeki hizmetlerde, üstlerinin emrindedir.",
"Diğer kolluk
birimlerinin adlî kolluk görevi" kenar başlıklı 165’inci maddesinde;
"(1)
Gerektiğinde veya Cumhuriyet savcısının talebi halinde, diğer kolluk birimleri
de adlî kolluk görevini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu durumda, kolluk görevlileri
hakkında, adlî görevleri dolayısıyla bu Kanun hükümleri uygulanır.",
Adlî Kolluk
Yönetmeliğinin,
"Görevlendirme"
kenar başlıklı 4`üncü maddesinin (d) bendinde;
"Soruşturma
yapmak üzere; …
d)
(Değişik:RG-21/9/2012-28419) Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğünce, gümrük
muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğü, gümrük müdürlüğü ile müstakil
bölge ve kısım âmirlikleri bulunan yerlerde, mevcut imkanlar ölçüsünde
yeterince adlî kolluk personeli görevlendirilir.",
"Adlî kollukla
ilgili esaslar" kenar başlıklı 5`inci maddesinde;
"Adlî kollukla
ilgili düzenleme ve uygulamalarda aşağıdaki genel esaslara uyulur:
a) Cumhuriyet
(Değişik ibare:RG-21/12/2013-28858) başsavcılığı, adlî görevlere ilişkin emir
ve talimatlarını öncelikle adlî kolluk sorumlularına veya adlî kolluk görevi
ifa eden diğer birim âmirlerine verir.
Adlî kolluk, bağlı
bulunduğu kolluk teşkilâtının bir parçası olup, öncelikli görevi, karşılaştığı
suçun işlenmesini önlemektir.
(Değişik:RG-1/3/2014-28928)
Cumhuriyet savcılarınca, adlî görevler ile ilgili emir ve talimatlar, kolluk
birimlerinin aralarındaki işbölümü ile kolluk teşkilâtlarının görev ve yetki
alanlarına göre verilir.
Adlî kolluk, adlî
görevlerin haricindeki hizmetlerde üstlerinin emrindedir.
Adlî kolluk
görevlilerine, adlî görevi bulunmayan üstleri tarafından, yürütülen soruşturma
ile ilgili emir ve talimat verilemez. Yönetmeliğin 7 nci maddesi hükümleri
saklıdır.
Adlî kolluk
görevlileri, kadrolarında yer aldıkları birimlere mevzuatla verilmiş ve adlî
görev kapsamı dışında kalan diğer görev ve hizmetleri de yerine getirirler.
b) Adlî kolluk görevlilerinin özlük hakları,
bağlı oldukları teşkilât tarafından yürütülür.
c)
(Ek:RG-21/12/2013-28858) En üst dereceli kolluk amiri adlî olayları, suç işlenmesini
önlemek, kamu düzen ve güvenini korumakla ve bu konuda gerekli tedbirleri
almakla görevli ve yetkili olan mülki idare amirine derhal bildirir.",
"Görev ve
yetkiler" kenar başlıklı 6`ncı maddesinin birinci fıkrasında;
"Soruşturma
işlemleri, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatları doğrultusunda öncelikle
adlî kolluğa yaptırılır. Adlî kolluk görevlileri Cumhuriyet savcısının adlî
görevlere ilişkin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir.",
"Diğer kolluk
birimlerinin adlî kolluk görevi" kenar başlıklı 7’nci maddesinde;
"Gerektiğinde
veya Cumhuriyet savcısının talebi hâlinde, diğer kolluk birimleri de adlî
kolluk görevini yerine getirmekle yükümlüdür. Bu durumda, kolluk görevlileri
hakkında, adlî görevleri dolayısıyla Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır.",
Ticaret Bakanlığı
Taşra Teşkilatı Hakkında Yönetmeliğinin, "Bölge müdürlüğünün görev ve
yetkileri " kenar başlıklı 6 ncı maddesindeki;
"...j) Kara ve
demiryolu kapıları ile gümrük teşkilatı bulunan hava ve deniz limanlarında,
serbest bölgeler, antrepolar ile gümrüklü yer ve sahalarda ve Türkiye
Cumhuriyeti gümrük bölgesinde gümrük muhafaza görevlerini yerine getirmek.
...
o) Adli kolluk
personeli olarak görev yapacak veya resen olanlar hariç olmak üzere görevden
alınacak personelle ilgili olarak Bakanlığa teklifte bulunmak, adli kolluk
personel listesini yetkili cumhuriyet savcılıklarına bildirmek.
...",
"Gümrük muhafaza
kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğünün görevleri" kenar başlıklı 22 inci
maddesindeki;
"(1) Gümrük
muhafaza kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğünün görevleri şunlardır:
a) Her türlü
kaçakçılık faaliyetine yönelik önleme, izleme ve araştırma yapmak ve gerekli
tedbirleri almak.
...
c) Kaçakçılıkla
mücadele kapsamında operasyon yapmak, gerektiğinde müşterek operasyon
düzenlemek veya müşterek operasyonlara katılmak, bu alanda ilgili kurum ve
kuruluşlarla iş birliği yapmak.
ç) Cumhuriyet
savcısının emir ve talimatları doğrultusunda adli soruşturma yapmak.
...
i) 4/12/2004 tarihli
ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında arama, inceleme, el koyma, yakalama,
gözaltına alma, ifade alma, sorgulama ve tutuklama işlemlerini yapmak,
nezarethane, ifade alma, sorgu ve görüşme odalarına ilişkin işlemleri yürütmek.
...
m) Adli kolluk
konuları ve personeli ile ilgili işlemleri yürütmek.
...
s) Kaçak zannıyla el
konulan eşya ile kaçakçılık naklinde kullanılan taşıtın tespitini yaparak
ilgili tasfiye işletme müdürlüğüne teslimini sağlamak.
ş) Bölge müdürü
tarafından verilen benzeri görevleri yapmak.
(2) Gümrük muhafaza
kaçakçılık ve istihbarat müdürlüğünde görevli adli kolluk personeline
cumhuriyet savcısı hariç olmak üzere adres tespiti ve tebligat gibi adli kolluk
görevleri ile bağdaşmayan talimatlar ve görevler verilemez.
(3) Gümrük muhafaza
kaçakçılık ve istihbarat müdürlüklerinin görevlerini yerine getirmek üzere
kurulan bölge amirlikleri ve kısım amirlikleri ile bunların bağlı oldukları
birimler EK-6’da gösterilmiştir.",
Hükümlerine yer
verilmiştir.
Görüldüğü üzere,
kolluk kavramı, emniyet ve asayiş ile kamu düzenini koruyan, toplumsal düzeni
sağlayan, suç işlenmesini önleyen, kanunların ve diğer düzenleyici işlemlerin
verdiği görevleri yapan, suç işlendikten sonra failleri ele geçirmek görevini
yapanlar olarak tanımlanabilir. Suçlulukla etkili ve hızlı mücadele
edilebilmesi, suçluların yakalanarak cezalarının infazının sağlanması,
delillerin toplanması ve muhafaza altına alınması olarak tanımlanan adlî kolluk
kavramı ise 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile birlikte hukuk hayatımıza
girmiş olup, soruşturma işlemlerini yerine getiren, Kanun’un 164’üncü
maddesinde sayılan görevlileri ifade etmektedir.
Anılan hükümler
çerçevesinde, gümrük muhafaza memurlarının soruşturma işlemlerini yapan
görevliler bakımından adlî kolluk olduğu ve adlî kolluk görevini yerine
getirdiklerine dair bir tereddüt bulunmamaktadır.
Adli Kolluk
Yönetmeliğinin 5 inci maddesi gereğince, Cumhuriyet savcılarınca, adlî görevler
ile ilgili emir ve talimatlar, kolluk birimlerinin aralarındaki işbölümü ile
kolluk teşkilâtlarının görev ve yetki alanlarına göre verilir.
Adlî kolluk
görevlerini yerine getirmeye ilişkin, kanunî bir kısıtlama olmayan ve fakat
işbölümü, görev ve yetki bakımından kolluk birimlerinin birbirleriyle ilişkili
alanlarının genel olarak gözetileceğine dair Yönetmelik hükmü dışında,
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün soruşturma işlemlerini yapan memurların,
bir kısım adlî kolluk görevlerini yerine getirmeyebileceğine dair herhangi bir
hüküm bulunmamaktadır.
Diğer yandan, 3201
sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun 3’üncü maddesinde polis ve jandarmayı genel
kolluk olarak, genel kolluk haricinde kalan ve mahsus kanunlarına göre teşekkül
edip muayyen vazifeleri gören diğer kolluk birimlerini ise özel (hususi) kolluk
olarak tanımlanmıştır. Bu bakımdan mevzuatımızda da kolluk birimleri kendi
içinde genel ve özel kolluk olarak ikiye ayrılmaktadır.
Cumhurbaşkanlığı
Teşkilatı Hakkında 1 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve Ticaret Bakanlığı
Taşra Teşkilatı Hakkında Yönetmeliği kapsamında, gümrük muhafaza memurları
kendilerine verilen mahsus görevleri yerine getirdiği gibi, 5271 sayılı Ceza
Muhakemesi Kanununa göre derhal bilgi vermekle yükümlü olduğu Cumhuriyet
savcısının emir ve talimatları doğrultusunda soruşturma işlemlerini yürütmesi,
meri mevzuat hükümlerinin verdiği sınırlar dâhilinde savcılık makamının
soruşturmaya ilişkin emir ve talimatlarını yerine getirmesi gerektiği açıktır.
Gümrük muhafaza
memurları özel kolluk olarak adlî kolluk işlemlerini yerine getirirken, gerek
fizikî, gerekse personel ve araç-gereç bakımından da adlî kolluğun
faaliyetlerinin bütününü yapabilecek kapasitesinin bulunmadığı; kaldı ki, ceza
mevzuatımız ve uygulama incelediğinde, soruşturma ve kovuşturmaya yönelik
işlemlerin yerine getirilmesi görevinin genel kolluğa, kendi teşkilat
kanunlarına göre verilen mahsus görevleri yerine getirme işlemlerinin özel
kolluk olarak adlandırılan ilgili kolluk birimlerine verildiği bilinmektedir.
Bu itibarla,
1- GBT ve UYAP
kayıtlarında yakalama müzekkeresi olan şahısların adliye ve cezaevine sevk
işleminin esasen genel adlî kolluk işlemi olduğu,
2- Gümrük muhafaza
memurlarının öncelikli olarak kendi görev ve yetki alanlarında olmak üzere,
Cumhuriyet savcılarının emir ve talimatları doğrultusunda anılan işlemleri
yerine getirmesi gerektiği,
3- Adlî Kolluk
Yönetmeliğinin, kolluk birimlerinin aralarındaki işbölümü ile kolluk
teşkilâtlarının görev ve yetki alanları gözetilmesi suretiyle görevlendirilmesi
ilkesinin uygulanması gerektiği,
4- Sınır kapılarında
yakalama müzekkeresi bulunan şahısların tespiti ve nöbetçi Cumhuriyet
savcılığına derhal bildirilmesinin gümrük muhafaza memurlarının görevinin esas
olduğu, bunun dışında kalan sevk işlemleri gibi diğer görevlerin genel adlî
kolluk birimlerinin görevi kapsamında kalacağı,
Hususlarında bilgi
edinilmesini, keyfiyetin merkezdeki Cumhuriyet savcıları ile yargı çevrenizdeki
Cumhuriyet başsavcılıklarına ve bilgileri bakımından mahkemelere duyurulmasını
rica ederim.
Ali
ÖZTÜRKMEN Hâkim
Bakan a.
Genel
Müdür
Dağıtım
:
Gereği : Bilgi :
149 Ağır Ceza Cumhuriyet Başsavcılığı Ticaret Bakanlığı
