TRANSİT VE ULAŞTIRMA
İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASI
(LAPİS LAZULİ GÜZERGÂH
ANLAŞMASI)
Karar Sayısı: 2578
28.05.2020
tarih ve 31138 sayılı R.G.
15 Kasım 2017 tarihinde Aşkabat’ta imzalanan ve 7229
sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli “Transit ve Ulaştırma işbirliği
Anlaşması (Lapis Lazuli Güzergâh Anlaşması)”nın onaylanmasına, 9 sayılı
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 2 nci ve 3 üncü maddeleri gereğince karar
verilmiştir.
Giriş
Bundan sonra “Akit Taraflar” olarak anılacak olan
Afganistan İslam Cumhuriyeti, Azerbaycan Cumhuriyeti, Gürcistan, Türkiye
Cumhuriyeti ve Türkmenistan;
Bölgede Akit Tarafların entegre transit ve ulaştırma
sisteminin sağladığı tüm faydalarını göz önünde bulundurarak,
Akit Tarafların toprakları üzerinden yolcu ve yüklerin
sorunsuz hareketinin sağlanmasına yönelik taahhütlerini yeniden tasdik ederek,
Ulaştırma, gümrük ve sınır geçişlerindeki
prosedürlerin kolaylaştırılmasıyla, Akit Taraflar arasındaki transit trafiğin
sorunsuz akışı başta olmak üzere bölge içi bağlanılabilirliği artırmayı isteyerek,
Akit Tarafların çeşitli uluslararası örgütlerdeki
üyelikleri ve uluslararası anlaşmalardaki katılımlarını dikkate alarak
aşağıdakiler üzerinde anlaşmaya varmıştır:
BÖLÜM I
GENEL
HÜKÜMLER
Madde 1
Amaç ve
Hedefler
Anlaşmanın amaç ve hedefleri aşağıdaki gibidir;
a) Yüklerin, yolcuların sorunsuz şekilde hareketinin
ve ulaştırma imkânlarının Akit Tarafların topraklarında kolaylaştırılması ve bu
Anlaşma hükümlerine göre transit trafiğe yönelik gerekli yardımın sağlanması;
b) Yüklerin, yolcuların ve ulaştırma yöntemlerinin
Akit Tarafların topraklarındaki emniyetinin sağlanması,
c) Gerektiğinde ileri seviye teknolojileri kullanarak
transit trafikle ilgili gerekli idari düzenlemeler ve prosedürlerin
basitleştirilmesi;
d) Bu güzergâhın rekabetçiliğini artırmaya yönelik
gerekli önlemlerin alınması,
Madde 2
Tanımlar
Bu Anlaşrna’nın amacına yönelik olarak:
a) “Gümrük Kontrolü” - Taraflar’ın gümrük
makamlarının; gümrük prosedürleri ile uyumu sağlamak amacıyla aldığı önlemler;
b) “Tehlikeli Mal” - Taşınırken veya depo vb. yerlerde
tutulurken sağlık, çevre, güvenlik (devlet ve kamu güvenliği dâhil olmak
üzere), emniyet ve mülkiyete yönelik ciddi risk taşıyabilecek mallar;
c) “Transit trafik” - yükleme, boşaltma, depolama,
numune alma olmaksızın, ulaştırma modunu değiştirerek ya da değiştirmeyerek,
topraklarından trafiğin geçtiği Akit Tarafın sınırları ötesinde başlayıp biten,
bütün seyahatin bir kısmı olan, Akit Tarafın topraklarında yüklerin taşınması
veya (refakatsiz bagajlar dâhil) yolcu hareketleri veya boş ulaştırma
araçlarının hareketleri;
d) “Permi” - Akit Taraflardan birisinin yetkili
makamları tarafından düzenlenen ve bu permiyi düzenleyen Akit Tarafın
devletinin toprağına, diğer bir Akit Tarafın ülkesinde kayıtlı motorlu araçlar
ile giriş-çıkış veya transit geçişe izin veren belge;
e) “Ulaştırma Aracı” - yolcu, yük ve bagajların
hareketleri için kullanılan taşımacılık aracı;
t) “Ulusal mevzuat” - bir Akit Tarafın yürürlükte olan
yasal düzenlemelerinin bütünü;
g) “Multimodal taşımacılık” - Ulaştırma araçlarından
iki veya daha fazlasının kombinasyonu;
h) ““Motorlu araç” - yapısı itibariyle, karayoluyla
yük veya yolcu taşımacılığı yapılması veya yük taşımacılığına yönelik motorsuz
bir römork/yarı römork çekmesi için tasarlanmış, kendinden tahrikli araç;
i) “Yolcu” - bir güzergâh/üzerinde seyahat eden
herhangi bir kişi;
anlamına gelmektedir.
Madde 3
Anlaşmanın
Kapsamı
Bu Anlaşma’nın hükümleri; Akit Tarafın topraklarında
başlayan, devam eden veya biten tüm transit trafiğe uygulanır.
Madde 4
Anlaşmanın
Uygulanması
Akit Taraflar; mevcut Anlaşma’nın üçüncü ülkeler
açısından menfaat sağlayacak ve/veya diğer Akit Tarafın devlet egemenliğini
veya toprak bütünlüğünü ihlal edecek tek taraflı eylemlerden kaçınacaktır.
BÖLÜM II
TRANSİTE
YÖNELİK TESİSLER
Madde 5
Altyapı Tesisleri
Akit Taraflar; karayolu, demiryolu, sivil havacılık,
iç sular/deniz ulaştırmasının yanı sıra kombine taşımacılık terminalleri, sınır
geçiş noktaları, ekartman değişim istasyonları, feri hatları, limanlar,
seyrüsefer yardımları ve bilgi teknolojileri gibi multimodal taşımacılığa
yönelik tesislerin sağlanması için gerekli önlemleri alacaktır.
Madde 6
Multimodal
Taşımacılık
Multimodal taşımacılık operasyonları; uluslararası
seviyede tanınmış dokümantasyon ve prosedürlerin yanı sıra Akit Taraflarca üzerinde
anlaşma sağlanmış uluslararası belgeler ve idari uygulamalara dayalı şekilde
yapılacaktır. Akit Taraflar; idari, prosedürlerin, uygulamaların ve taşımacılık
belgelerinin basitleştirilmesi ve multimodal taşımacılığın kolaylaştırılması
için önlemler alacaktır.
Madde 7
Transit
Trafik Emniyeti
a) Akit Taraflar; transit güzergâhlar boyunca
ulaştırma emniyeti ve çevrenin korunmasıyla ilgili gerekli tüm önlemleri
alacaktır.
b) Uluslararası taşımacılık faaliyetinde bulunan Akit
Tarafın ulaştırma aracı; kendi ulusal mevzuatı uyarınca, çevre koruma ve
ulaştırma emniyeti için teknik koşullarla uyumlu olacaktır.
c) Akit Taraflar; kendi topraklarında özellikle yolcu,
tehlikeli mallar ve bozulabilir yiyeceklerin içinde bulunduğu transit araçların
karıştığı trafik kazalarının olması durumunda tüm olası yardımı sağlayacaktır.
Madde 8
Vize
a) Akit Taraflar; ulusal mevzuatlarına uygun şekilde,
vize gereksinimlerine tabi olan uluslararası ulaştırma operasyonlarında yer
alan araç sürücülerine ve kişilere ilgili vizeleri vermeyi kabul eder.
b) Bu amaçla; vize verilmesini kolaylaştıracak
prosedürler, Akit Taraflarca ayrı bir protokolde kabul edilecektir ve bu
protokol, bu Anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olacaktır.
Madde 9
Karayolu
Araç Permisi
Akit Taraflar; mevcut ikili anlaşmaları ihlal etmeden,
karayolu taşımacılığının kolaylaştırılmasına yönelik özel bir karayolu permi
sisteminin kurulmasını mütalaa edebilir.
Madde 10
Karşılıklı
İşbirliği
Akit Taraflar; aşağıdaki alanlarda işbirliği yapmak
için çaba sarf ederler:
a) Yola elverişlilik sertifikaları ve sürücü
belgelerinin karşılıklı tanınması;
b) Araçların kayıt ülkesi açısından teknik
sertifikalandırılması, tek pencere ve diğer akıllı elektronik ulaştırma sistem
uygulamaları;
c) İlgili bilgilerin karşılıklı değişimi.
Madde 11
Limanlar ve
Liman Tesisleri
Her bir Akit Taraf; diğer Akit Tarafın bayrağı ile
seyahat eden gemilere, uluslararası seyrüsefere açık limanlara yönelik serbest
erişim, rıhtım tahsisi, yük yükleme ve boşaltmaya yönelik liman tesisleri,
aktarma, yolcu bindirme-indirme ve seyrüsefere yönelik hizmetlerin kullanımları
açısından uluslararası deniz taşımacılığı yapan kendi gemisi gibi
davranacaktır. Kuru limanların kullanımı için, her bir Akit Taraf kendi ulusal
mevzuatını uygulayacaktır.
Madde 12
Demiryolu
Tesisleri
a) Akit Taraflar; kendi sorumlu oldukları bölgelerde,
yük ve yolcu taşımacılığını düzenleyen uluslararası anlaşmalara uygun
taşımacılık belgesi ile taşımacılık yapacaktır.
b) Sorunsuz bir demiryolu taşımacılığı için, kayıp
veya hasarlı yüklere yönelik sorumlulukları da içeren ilgili prosedürler, Akit
Taraflarca kabul edilecek ve bu Anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olacak olan
ayrı bir protokolde düzenlenebilecektir.
BÖLÜM III
GÜMRÜKLE
İLGİLİ KONULAR
Madde 13
Gümrük
Ücretleri ve Vergiler
a) Transit yükler, gümrük vergi ve resimlerinden muaf
tutulacaktır.
b) Bu Anlaşmaya uygun şekilde taşıma işlemi
gerçekleştiren taşıtlar ve taşıma işlemi için tahsis edilen standart yedek
parçaları, kara yolu vergileri, taşıtların dolaşımı ya da mülkiyetiyle ilgili
olarak alınan taşımacılık altyapısının kullanım ücretleriyle, bir transit
işlemi sırasında öngörülen süre kısıtı ve güzergâh koşullarının karşılanmaması
gibi hallerde gümrük makamlarının uygulayabileceği diğer harçlar haricinde,
karşılıklı olarak gümrük vergi ve resimlerinden muaf tutulacaktır.
c) Hali hazırda ithal edilmiş olan bir aracın onarımı
için gerekli olan standart yedek parçalar, geçici ithalat kapsamında, ithalat
ücretleri ve diğer vergiler ödenmeksizin ve ithalat yasak ve kısıtlamalarından
muaf olmak üzere, geçici olarak kabul edilir.
d) Bu maddenin “a” bendinde atıfta bulunulan
istisnalar, Akit Tarafların ulusal mevzuatına göre verilen özel hizmetler
karşılığında alınan ücretlere uygulanmaz.
Madde 14
Gümrük
Transit Sistemi
a) Akit Taraflar; kendi topraklarında, yük
hareketlerinin kolaylaştırılması amacıyla, taraf oldukları ilgili uluslararası
sözleşme ve anlaşmaları kendi topraklarında uygularlar.
b) “TIR Karneleri Himayesinde Uluslararası Eşya
Taşınmasına Dair Gümrük Sözleşmesi (TIR Sözleşmesi 1975)’ne hâlihazırda taraf
olan Akit Taraflar; bu sözleşmenin hükümlerini kendi aralarında uygularlar.
Madde 15
Gümrük
Prosedürlerinin Kolaylaştırılması
a) Akit Taraflar; bu anlaşma hükümlerine uygun şekilde
kendi topraklarından geçen yük ve yolcuları taşıyan tüm ulaştırma araçlarına
yönelik gümrük kontrol mekanizmasının kolaylaştırılması için önlemler
alacaktır.
b) Akit Taraflar aşağıdakileri kabul eder:
b. a) Toprakları üzerinden transit geçecek tüm
yüklerin, gümrük kontrolü ve gümrüklemeden elde edilen sonuçları yansıtacak
şekilde, gerekli şekilde mühürlenmiş ya da diğer gümrük güvenlik tedbir
çeşitlerinin sağlandığı taşıma araçlarında taşınması;
b. b) Tarafların ulusal mevzuatına uygun şekilde,
gümrük kontrolünün gerçekleştirilmesi amacıyla güvenliği yeterince sağlanmış,
mühürlü taşıma araçlarına yerleştirilemeyen dökme, ağırlığı ya da boyutu fazla
olan yüklerin taşınması için gerekli koşulların karşılanmasının sağlanması;
b. c) Taraf oldukları uluslararası sözleşme ve
anlaşmalardan ortaya çıkan yükümlülükleri çerçevesinde yürütecekleri
kontrollere yönelik önyargı olmaksızın, risk analiz metotları altındaki ulusal
mevzuata dayalı gümrük kontrollerinin yürütülmesi;
b. d) Gümrük işlemlerinin, hızlı bir şekilde ve
transit trafikte minimum gecikme olacak şekilde gerçekleştirilmesi için Akit
Taraflar’ın Gümrük İdareleri arasında işbirliği ve koordinasyonun teşvik
edilmesi;
b. e) Gümrük İşlemlerinin Basitleştirilmesi ve Uyumlu
Hale Getirilmesi ile ilgili Uluslararası Sözleşme’nin (Revize Kyoto Sözleşmesi,
1999) standartları ve tavsiye edilen uygulamalarının mümkün olduğunda
kullanılması;
b. f) Yeniden ihracata ve Konternerlerle ilgili Gümrük
Sözleşmesi’nde (Cenevre. 1972) öngörülen diğer koşullara tabi vergi ve resimler
ödenmeksizin, konteynerlerin geçici ithalatına izin verilmesi hususunda mutabık
kalınması.
BÖLÜM IV
DİĞER
HÜKÜMLER
Madde 16
Ortak
Danışma Grubu (ODG)
a) İşbu Anlaşmanın uygulaması ve takibi amacıyla, Akit
Taraflar; Akit Tarafların yetkili temsilcilerinden oluşan bir ODG oluşturulması
üzerinde anlaşmıştır.
b) ODG; düzenli olarak senede en az bir kez
müzakereler düzenleyecek ve gerektiğinde Akit Tarafların mutabakatıyla üst
düzey görüşmeler yapılacaktır.
Madde 17
Uluslararası
Antlaşmalar
İşbu Anlaşma; Akit Tarafların taraf oldukları diğer
uluslararası anlaşmalardan doğan hak ve yükümlülükleri etkilemeyecektir.
Madde 18
Anlaşmazlıkların
Çözümü
İşbu Anlaşmanın yorumlanmasından veya uygulamasından
ortaya çıkabilecek anlaşmazlıklar, bu Anlaşmanın 16. Maddesinde yer alan
müzakereler yoluyla çözülecektir.
Madde 19
Katılım
Herhangi bir Devlet, Âkit Tarafların oybirliğiyle
onaylamasıyla bu Anlaşmanın bir Akil Tarafı olabilir.
Madde 20
Yürürlüğe
Giriş
a) İşbu Anlaşma; Akit Tarafların yürürlüğe girmesi
için gerekli iç prosedürlerini tamamladığına ilişkin son yazılı bildirimin
Saklayıcı Taraftan diplomatik yollarla alınmasından otuz (30) gün sonra
yürürlüğe girecektir.
b) İşbu Anlaşmanın Saklayıcı Tarafı Afganistan İslam
Cumhuriyeti Hükümeti’dir.
c) İki veya daha fazla Akit Tarafın üzerinde anlaşması
durumunda, Anlaşma; bu maddeye uygun şekilde iç prosedürlerin tamamlanması ile
ilgili Saklayıcıya bildirimde bulunan Akit Taraflar arasında, mümkün olması
durumunda, uygulanabilir.
d) İşbu Anlaşma; Saklayıcının katılım sağlayan Devlet
için, Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için gerekli iç prosedürlerini tamamladığına
ilişkin yazılı bildirimi diplomatik kanallarla almasından otuz (30) gün sonra
yürürlüğe girecektir.
Madde 21
Tadil ve
Eklemeler
İşbu Anlaşmaya yönelik tadil ve eklemeler, tüm Akit
Tarafların yazılı rızasıyla yapılabilir. Tadil ve eklemeler ayrı bir doküman
olarak oluşturulacaktır ve 20. Maddeye uygun şekilde yürürlüğe girecektir. Bu
dokümanlar bu Anlaşmanın ayrılmaz bir parçası olacaktır.
Madde 22
Süre ve Geri
Çekilme
a) İşbu Anlaşma, süresiz şekilde akdedilmiştir.
b) Akit Taraflardan herhangi birisi, herhangi, bir
zamanda, Saklayıcıya diplomatik yollarla yazılı bildirimde bulunarak Anlaşmadan
çekilebilir. Geri çekilme, Saklayıcının yazılı bildirimi almasından altı (6) ay
sonra yürürlüğe girecektir.
c) Akit Taraflardan birisinin geri çekilmesi, işbu
Anlaşmanın kapsamında devam eden bir projeyi etkilemeyecektir.
Madde 23
Bildirim
Afganistan İslam Cumhuriyeti, işbu Anlaşmanın
Saklayıcısı olarak Akit Taraflara aşağıdakilerle ilgili bildirimde
bulunacaktır:
a) Onay, kabul, tasdik veya Anlaşma’ya katılıma
ilişkin dokümanların, saklanması,
b) 20. Maddeye uygun olarak işbu Anlaşmanın yürürlüğe
giriş tarihi,
c) 21. Madde uyarınca kabul edilen herhangi bir
değişiklik ve bu değişikliğin yürürlüğe giriş tarihi,
d) 22. Madde hükümleri uyarınca yapılan geri
çekilmeler;
e) Bu Anlaşma ile ilgili herhangi bir eylem, bildirim
veya irtibat.
Yukarıdaki hususlar muvacehesinde, aşağıda imzası olan
tam yetkililer, aşağıda belirtilen tarihlerde imzalamışlardır.
15 Kasım 2017 tarihinde Aşkabat’ta, tüm metinler eşit
olarak Dari ve Peştu, Azerbaycanca, Gürcüce, Türkçe, Türkmence ve İngilizce
dillerinde tek bir orijinal nüsha olarak imzalanmıştır. Yorum farklılıklarında
İngilizce dil geçerli olacaktır.
Saklayıcı Taraf, Anlaşmanın onaylı suretlerini Akit
Taraflara gönderecektir.
Afganistan İslam Cumhuriyeti
adına
Azerbaycan Cumhuriyeti adına
Gürcistan adına
Türkiye Cumhuriyeti adına
Türkmenistan adına