NÜKLEER
GÜVENCE YÖNETMELİĞİ
Nükleer Düzenleme
Kurumundan: 19.11.2022 tarih ve 32018 sayılı R.G.
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde
barışçıl amaçlı kullanılan nükleer maddeler ile nükleer yakıt çevrimi için özel
olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemelerin envanterinin
bildirimine, tespitine ve takibine ilişkin hususları düzenlemek ve bu madde,
ekipman ve malzemelerin yetkisiz olarak kullanılmasının, nükleer silah veya
diğer nükleer patlayıcı aygıtlara dönüştürülmesinin önlenmesini ve bu yöndeki
girişimlerin zamanında saptanmasını sağlamak üzere Kurum tarafından kurulan
ulusal nükleer madde sayım ve kontrol sistemi çerçevesinde uyulacak usul ve
esasları belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik, 20/8/1981 tarihli ve 8/3527 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararıyla onaylanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Uluslararası Atom
Enerjisi Ajansı Arasında Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Andlaşmasına
İlişkin Olarak Güvenlik Denetimi Uygulamasına Dair Anlaşma ve 7/6/2001 tarihli
ve 2001/2643 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Nükleer Silahların
Yayılmasının Önlenmesi Andlaşmasına İlişkin Olarak Güvenlik Denetiminin
Uygulanmasına Dair Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Uluslararası Atom Enerjisi
Ajansı Arasındaki Anlaşmaya Ek Protokol çerçevesinde; tesisleri ve tesis dışı
yerleri; nükleer maddeleri; nükleer yakıt çevrimi için özel olarak
tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemeleri; nükleer yakıt çevrimine
yönelik planları ve araştırma geliştirme faaliyetlerini; kaynak madde çıkarma
ve işleme faaliyetleri yapan, nükleer madde bulunduran, kullanan, depolayan,
işleyen, üreten, devreden, ithal veya ihraç eden, nükleer yakıt çevrimi için
özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman ve malzemelerle ilgili
faaliyet yürüten gerçek veya tüzel kişileri kapsar.
(2) Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından transit geçirilen;
a) Nükleer maddeler,
b) Nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya
hazırlanmış ekipman ve malzemeler,
bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 5/3/2022 tarihli ve 7381 sayılı Nükleer
Düzenleme Kanununun 3 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile 95 sayılı Nükleer
Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Cumhurbaşkanlığı
Kararnamesinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine ve 5 inci
maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bilmesi gereken ilkesi: Herhangi bir konu veya işi ancak görev
veya sorumlulukları gereği öğrenmekle, incelemekle, gereğini yerine getirmekle
ve korumakla yükümlü bulunanların yetkileri düzeyinde bilgi sahibi olmasını ve
erişim sağlamasını,
b) Defter envanteri: Madde denkleştirme alanındaki iki fiziksel
envanter alımı arasında yapılan envanter değişikliklerinin cebirsel toplamını,
c) Ek erişim: Ek Protokol uyarınca saha ve diğer yerlere, beyan
edilmemiş nükleer madde ya da faaliyet olup olmadığının doğrulanması amacıyla
UAEA denetçilerinin erişimini,
ç) Ek Protokol: 7/6/2001 tarihli ve 2001/2643 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararıyla onaylanan Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi
Andlaşmasına İlişkin Olarak Güvenlik Denetiminin Uygulanmasına Dair Türkiye
Cumhuriyeti Hükümeti ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Arasındaki Anlaşmaya
Ek Protokolü,
d) Etkin kilogram: Nükleer madde sayım ve kontrol sisteminde
kullanılan ve;
1) Plütonyum için kilogram cinsinden ağırlık,
2) Uranyum-235 veya uranyum-233 bakımından %1 veya daha fazla
zenginleştirilmiş uranyum için kilogram cinsinden ağırlığının zenginliğinin
karesi ile çarpımından elde edilecek değer,
3) Uranyum-235 veya uranyum-233 bakımından %0,5’ten daha fazla
%1’den daha az zenginleştirilmiş uranyum için kilogram cinsinden ağırlığının
0,0001 ile çarpımından elde edilecek değer,
4) Toryum veya %0,5 ya da daha düşük zenginlikli tüketilmiş
uranyum için kilogram cinsinden ağırlığının 0,00005 ile çarpımından elde
edilecek değer,
olarak belirlenen özel birimi,
e) Fiziksel envanter: Bir madde denkleştirme alanı içerisindeki
tüm nükleer maddelerin tanımlı bir prosedüre göre ölçülen veya hesaplanan yığın
miktarlarının toplamını,
f) Gönderici alıcı farkı: Her bir yığın için gönderici madde
denkleştirme alanında beyan edilen ile alıcı madde denkleştirme alanında
ölçülen nükleer madde miktarları arasındaki farkı,
g) Güvence Denetimi Anlaşması (GDA): 20/8/1981 tarihli ve 8/3527
sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Arasında Nükleer Silahların Yayılmasının
Önlenmesi Andlaşmasına İlişkin Olarak Güvenlik Denetimi Uygulamasına Dair
Anlaşmayı,
ğ) İşletme kayıtları: Her bir madde denkleştirme alanı için;
1) Nükleer maddenin bileşim ve miktarındaki değişikliklerin
belirlenmesinde kullanılan işletme verilerini,
2) Ölçüm cihazlarının kalibrasyonu, örnek alma ve analizlere
ilişkin kayıtlar ile ölçüm sonuçlarının belirsizliklerini,
3) Fiziksel envanter alımına hazırlık aşamasında ve envanterin
alınması sırasında yapılan faaliyetleri,
4) Herhangi bir şekilde envanterde meydana gelebilecek olan kayıp
ve kazançların nedenleri ile nükleer madde envanterinin kontrolü için
uygulanacak olan prosedürleri,
h) Kaynak madde: Doğada var olan izotopların karışımını içeren
uranyum ve toryum ile tüketilmiş uranyum, toryum, bunlardan herhangi birinin
l, alaşım, kimyasal bileşik veya konsantre edilmiş hâli ve Kurumun
belirleyeceği oranda yukarıdakilerden birini veya daha fazlasını içeren diğer
maddeleri,
ı) Kilit Ölçüm Noktası (KÖN): Nükleer madde akışı veya
envanterinin belirlenebilmesi için nükleer maddenin ölçülebilecek şekilde
bulunduğu yeri,
i) Kurum: Nükleer Düzenleme Kurumunu,
j) Madde Denkleştirme Alanı (MDA): İçine veya dışına transfer
edilen nükleer madde miktarının belirlenebildiği ve içindeki nükleer maddenin
fiziksel envanterinin alınabildiği Kurumun uygun bulduğu yeri,
k) Nükleer güvence: GDA ve Ek Protokol ile Türkiye Cumhuriyeti`nin
taraf olduğu diğer ilgili ikili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar ile
üyeliklerinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere nükleer silahların
yayılmasının önlenmesine yönelik yükümlülükleri,
l) Nükleer madde: Kaynak maddeler ve özel bölünebilir maddeleri,
m) Nükleer madde sayım ve kontrolü: GDA kapsamında; tesis ve tesis
dışı yerlerdeki nükleer madde miktarlarını ve bu miktarlardaki değişiklikleri
belirli süreler içinde tespit etmek, kayıt altına almak ve doğrulamak için
yürütülen faaliyetleri,
n) Nükleer madde sayım ve kontrol personeli: Tesis veya tesis dışı
yer sorumlusu tarafından, nükleer madde sayım ve kontrolüne ilişkin
yetkilendirilen ve görevlendirilen, bu Yönetmelikte belirlenen niteliklere
sahip kişiyi,
o) Nükleer madde sayım ve kontrol sistemi: Tesis veya tesis dışı
yerlerde nükleer madde sayım ve kontrolü amacıyla kurulan, bu Yönetmelik
kapsamındaki tüm sorumlulukların nasıl yerine getirileceğini detaylı olarak
gösteren ve Tasarım Bilgisi Sualnamesi veya Tesis Dışı Yer Bilgi Sualnamesinde
tanımlanan sistemi,
ö) Nükleer Transfer Uyarı Listesi: Nükleer güvence kapsamında
ihracat kontrolüne tabi, nükleer alanda kullanılmak üzere özel olarak
tasarımlanmış veya hazırlanmış madde, malzeme, ekipman, sistem, bileşen ve
ilgili teknolojiden oluşan eşya listesini,
p) Nükleer yakıt çevrimi: Nükleer maddenin dönüştürülmesi,
zenginleştirilmesi, nükleer yakıt imalatı, nükleer yakıtların yeniden
işlenmesi, plütonyum, yüksek zenginliğe sahip uranyum ya da uranyum-233 içeren
atıkların işlenmesi ve reaktörler ile nükleer fisyon açısından kritik olabilen
tesislere ilişkin faaliyetleri,
r) Nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya
hazırlanmış ekipman ve malzemeler: Ek Protokol Ek-II’de yer alan eşyayı,
s) Özel bölünebilir madde: Plütonyum-239, uranyum-233, uranyum-235
veya uranyum-233 izotopları bakımından zenginleştirilmiş uranyum veya bunlardan
birini veya birden fazlasını içeren herhangi bir madde ile Kurumun
belirleyeceği diğer bölünebilir maddeleri,
ş) Saha: Sınırları Kurum tarafından belirlenen, kapatılmış olanlar
da dâhil bütün tesis veya tesis dışı yerler ve bunların hizmet binaları ile
nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya hazırlanmış ekipman
ve malzemeler ile ilgili binaları içeren yeri,
t) Sayılamayan nükleer madde miktarı: Fiziksel envanter ve defter
envanteri arasındaki farkı,
u) Sayım kayıtları: Her bir MDA için;
1) Defter envanterini belirlemek amacıyla artma ve azalmaları
gösteren envanter değişikliklerini,
2) Envanterde bulunan yığınların yerlerini,
3) Fiziksel envanteri belirlemek için kullanılan ölçüm sonuçlarını,
4) Tespit edilen hataların gerekçeleri ile birlikte düzeltilmesine
ilişkin kayıtları,
5) Gönderici alıcı farkları ile sayılamayan nükleer madde
miktarına ilişkin açıklamaları,
ü) Tasarım Bilgisi Sualnamesi (TBS): Tesis tasarım bilgilerinin
ayrıntılı olarak yer alacağı UAEA formatına uygun dokümanı,
v) Tesis: Nükleer reaktörler, nükleer fisyon açısından kritik
olabilen tesisler, nükleer yakıt çevrimi kapsamında dönüştürme, zenginleştirme,
imalat, yeniden işleme ve depolama tesisleri ile bir etkin kilogramdan daha
fazla nükleer madde bulunduran yerleri,
y) Tesis dışı yer (TDY): Bir etkin kilogram veya daha az miktarda
nükleer maddenin bulundurulduğu, kullanıldığı, depolandığı, üretildiği veya
işlendiği ancak tesis olmayan yerleri,
z) Tesis Dışı Yer Bilgi Sualnamesi: Tesis dışı yere ait bilgilerin
yer aldığı UAEA formatına uygun dokümanı,
aa) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu: Tesisler için
yetkilendirilen kişiyi, tesis dışı yerler için ise işleten kişiyi,
bb) Tüketilmiş uranyum: İçeriğindeki uranyum-235 izotopu miktarı
doğadaki miktardan daha az olan uranyumu,
cc) UAEA: Uluslararası Atom Enerjisi Ajansını,
çç) Yetkilendirilen kişi: 7381 sayılı Kanun kapsamındaki bir
faaliyetin yürütülmesi için Kurum tarafından kendisine lisans, izin veya yetki
belgesi verilen gerçek veya tüzel kişiyi,
dd) Yığın: Bir KÖN’de sayım amacıyla oluşturulan ve fiziksel form,
kimyasal bileşim, ışınlanma durumu ile muhafaza kapları bakımından tek bir küme
olarak tanımlanabilen nükleer madde grubunu,
ee) Yüksek zenginlikli uranyum: İçeriğindeki uranyum-235 izotopu
miktarı %20 veya daha fazla zenginleştirilmiş uranyumu,
ff) Zenginleştirilmiş uranyum: İçeriğindeki uranyum-235 izotopu
miktarı doğadaki miktardan daha fazla olan uranyumu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bildirimler
Ek Protokol bildirimleri
MADDE 5- (1) Bu Yönetmelik kapsamında aşağıda yer alan faaliyetleri
gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişiler, her takvim yılı içerisinde
gerçekleşen faaliyetlere ilişkin bilgiyi takip eden yılın mart ayına kadar
Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Söz konusu bildirimlerin biçim ve içeriği Kurum
tarafından belirlenir:
a) Nükleer madde kullanılmasa dahi, nükleer yakıt çevrimine
yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile bu faaliyetlere ilişkin proje
veya yayın çalışmaları.
b) Nükleer yakıt çevrimi için özel olarak tasarımlanmış veya
hazırlanmış ekipman ve malzemelerle ilgili faaliyetler.
c) Uranyum ve toryum madeni çıkarma veya işleme faaliyetleri.
ç) Nükleer yakıt imalatı veya zenginleştirme yapmak için gerekli
olan saflık ve bileşime sahip olmayan ancak miktarı bir ton veya üzeri olan
uranyum ve toryum kaynak maddelerini bulundurma, ithalat veya ihracat
faaliyetleri.
d) İçeriğinde plütonyum, yüksek zenginlikli uranyum ya da
uranyum-233 bulunan atıkların işlenmesi veya depolanması faaliyetleri.
e) Nükleer yakıt çevrimi ile ilgili olarak gelecek on yıllık süre
içerisinde yapılması planlanan faaliyetler.
f) Nükleer Transfer Uyarı Listesinde yer alan madde, malzeme ve
ekipmanların ihracat faaliyetleri.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, saha haritası ile sahada
bulunan binaların kullanım amacına ve muafiyet kapsamında bulunan malzemelere
ilişkin bilgileri takip eden yılın mart ayına kadar Kuruma bildirmekle
yükümlüdür.
(3) Kurum gerekli gördüğünde, gerçek veya tüzel kişilerden ilave
bilgi ve belge talep edebilir.
Diğer bildirimler
MADDE 6- (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, nükleer maddenin ithal
veya ihraç edilmesi söz konusu olduğunda, nükleer madde alınmadan veya
gönderilmeden en az otuz gün önce nükleer maddeye ilişkin aşağıda yer alan
bilgileri Kuruma bildirmekle yükümlüdür:
a) Miktarı, fiziksel formu, kimyasal bileşimi, zenginliği veya
izotopik bileşimi, kullanım amacı.
b) Taşıma paketi sayısı, taşıma kaplarının tanımları ve
fotoğrafları.
c) Gönderici ve alıcı ülkenin adı.
ç) Taşıma şekli, taşıyıcı firma bilgisi.
d) Gönderme tarihi ile yaklaşık varış tarihi.
e) Türkiye gümrük bölgesine giriş yapacağı sınır kapısı.
f) İlgili mevzuat uyarınca fiziksel koruma gereklerinin yerine
getirilme şekli.
g) Gönderme için paketleneceği veya gelen paketin açılacağı,
tanımlanacağı, miktar ve bileşiminin doğrulanacağı yer ve tarihler.
ğ) Kurum tarafından bu fıkra kapsamında istenebilecek diğer bilgi
ve belgeler.
(2) Kurum gerekli gördüğünde, gerçek veya tüzel kişilerden ilave
bildirim talep edebilir. Bu bildirimler her talep için Kurum tarafından
belirlenecek süre içerisinde yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Nükleer Madde Sayım ve Kontrol Sistemi
Nükleer madde sayım ve kontrolünün başlatılması
MADDE 7- (1) Nükleer yakıt imalatı ile zenginleştirmeye uygun bileşim ve
saflıkta nükleer maddelerin üretilmesi veya ithal edilmesi ya da tespit
edilmesi durumunda söz konusu maddeler için nükleer madde sayım ve kontrolü
başlatılır.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, bu Yönetmelik hükümlerini
yerine getirmek üzere bir nükleer madde sayım ve kontrol sistemi kurmakla
yükümlüdür.
Tesisler için tasarım bilgisi sualnamesi
MADDE 8- (1) Tesisler için nükleer madde sayım ve kontrol sistemini de
içeren TBS, yetkilendirilen kişi tarafından hazırlanarak Kuruma sunulur.
(2) Yeni kurulacak tesisler için TBS, tesis inşaatı başlamadan en
az iki yüz on gün önce, öngörülen tasarıma göre hazırlanır ve Kuruma sunulur.
TBS, nükleer maddenin tesise ilk girişinden en az iki yüz on gün önce tesisin
inşa edildiği plana göre güncellenir ve Kuruma sunulur.
(3) TBS bilgilerinde değişiklik olması durumunda, TBS
güncellenerek değişikliği takip eden otuz gün içerisinde Kuruma sunulur.
(4) TBS bilgilerinde hata veya eksiklik bulunması durumunda Kurum
yetkilendirilen kişiden ilgili düzeltmelerin yapılmasını isteyebilir.
Tesis dışı yerler için bilgi sualnamesi
MADDE 9- (1) Tesis dışı yerler için nükleer madde sayım ve kontrol
sistemini de içeren Tesis Dışı Yer Bilgi Sualnamesi, tesis dışı yerleri işleten
kişi tarafından hazırlanarak Kuruma sunulur.
(2) Yeni kurulacak tesis dışı yerler için Tesis Dışı Yer Bilgi
Sualnamesi, nükleer maddenin tesis dışı yere ilk girişinden en az on beş gün
önce hazırlanır ve Kuruma sunulur.
(3) Tesis Dışı Yer Bilgi Sualnamesinde değişiklik olması
durumunda, Tesis Dışı Yer Bilgi Sualnamesi güncellenerek değişikliği takip eden
otuz gün içerisinde Kuruma sunulur.
(4) Tesis Dışı Yer Bilgi Sualnamesi bilgilerinde hata veya
eksiklik bulunması durumunda Kurum yetkilendirilen kişiden ilgili düzeltmelerin
yapılmasını isteyebilir.
Nükleer madde sayım ve kontrolünden muafiyet
MADDE 10- (1) Aşağıda yer alan miktar ve özelliklere sahip olan nükleer
maddeler için nükleer madde sayım ve kontrolüne ilişkin muafiyet istenmesi
durumunda, tesis veya tesis dışı yer sorumlusu Kuruma başvurur:
a) Cihazlarda sensör bileşeni olarak kullanılan gram mertebesinde
ya da daha az miktarlardaki nükleer maddeler.
b) Plütonyum–238 içeriği kütlece %80’i aşan plütonyum.
c) Nükleer olmayan amaçlar için kullanılacak olan nükleer maddeler.
(2) Muafiyet talebinin Kurum tarafından uygun bulunması durumunda
ilgili nükleer maddeler, nükleer madde sayım ve kontrolünden muaf tutulur.
(3) Muafiyet kapsamındaki maddeler belirtilen amaç dışında
kullanılamaz, üzerinde işlem yapılamaz ve nükleer madde sayım ve kontrolüne
tabi nükleer maddeler ile bir arada depolanamaz.
(4) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusunun talebi veya Kurum
tarafından muafiyet koşullarının sağlanmadığına yönelik tespitte bulunulması
durumunda Kurum muafiyeti kaldırabilir.
Nükleer madde sayım ve kontrolünün sona ermesi
MADDE 11- (1) İhracı gerçekleştirilen nükleer maddeler için nükleer madde
sayım ve kontrolü sonlandırılır.
(2) Nükleer maddelerin herhangi bir nükleer faaliyette
kullanılamayacak şekilde seyreltildiğinin veya tekrar nükleer madde
kazanılamayacak bir atık hâline geldiğinin tespit edilmesi durumunda ilgili
nükleer maddeler için nükleer madde sayım ve kontrolü sonlandırılır.
Tesis veya tesis dışı yer sorumlusunun yükümlülükleri
MADDE 12- (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu;
a) Nükleer madde sayım ve kontrolü ile ilgili faaliyetlerin
yürütülmesini ve Kuruma bildirimlerin yapılmasını,
b) Nükleer madde sayım ve kontrol personelinin tayin edilmesini ve
bu personelin UAEA veya Kurumun konuya ilişkin düzenleyeceği eğitim veya
bilgilendirme seminerlerine katılmasını,
c) Nükleer madde akışını ve stoklarını belirlemek amacıyla MDA
kurulmasını ve KÖN’lerin tanımlanmasını,
ç) İşletme ve sayım kayıtlarının tutulmasını ve rapor hazırlama
prosedürlerinin belirlenmesini,
d) Hazırlanan prosedüre göre fiziksel envanterin belirlenmesini,
e) İç denetimin gerçekleştirilmesini,
f) Nükleer maddenin fiziksel olarak korunduğunun ve yerinde
bulunduğunun tespiti için insan veya cihazlar tarafından uygulanan izleme
tedbirleri ile nükleer maddenin bulunduğu kap veya odalara uygulanan,
bozulmadan veya kırılmadan nükleer maddeye erişimin mümkün olamayacağı
mühürleme tedbirleri dâhil detayları TBS’de belirlenen önlemlerin alınmasını,
g) Nükleer madde sayım ve kontrol sistemine yönelik örnek alma
usullerinin belirlenmesini,
ğ) Nükleer madde sayım ve kontrol personeli tarafından hazırlanan
bildirim, kayıt ve raporların zamanında ve eksiksiz olarak hazırlanmasını,
h) Sabit olarak yerleştirilen UAEA ve/veya Kurum ekipmanının
olumsuz çevresel koşullardan etkilenmemesi için gerekli önlemlerin alınmasını,
sağlamakla yükümlüdür.
Nükleer madde sayım ve kontrol personeli
MADDE 13- (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, nükleer madde sayım
ve kontrol personelini tayin eder ve Kuruma bildirir.
(2) Nükleer madde sayım ve kontrol personelinin aşağıda yer alan
niteliklere sahip olması gerekir:
a) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusunun belirleyeceği periyot ve
yöntemlerle belgelenmiş; zihinsel uyanıklık, duygusal denge, sesli, yazılı ve
görsel uyarıları algılayacak ve kendini ifade edebilecek iletişim becerileri
ile hareket yeteneği kapsamında yeterli kapasiteye sahip olmak.
b) En az dört yıllık lisans eğitimi veren üniversitelerin ya da
bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yurt içindeki veya yurt
dışındaki yükseköğretim kurumlarının mühendislik ya da temel bilimler
dallarının birinden mezun olmak.
c) Kurum veya UAEA tarafından düzenlenen nükleer madde sayım ve
kontrol eğitimi veya bilgilendirme seminerine katılmış olmak.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Nükleer Madde Devir İşlemleri
Nükleer maddenin devri
MADDE 14- (1) Nükleer maddenin devredilecek olması durumunda tesis
veya tesis dışı yer sorumlusu, nükleer maddeye ilişkin aşağıda yer alan bilgi
ve belgeler ile Kuruma başvurur:
a) Nükleer maddenin miktarı, fiziksel formu, kimyasal bileşimi,
zenginliği veya izotopik bileşimi ve kullanım amacı.
b) Nükleer maddeyi devralacak tesis veya tesis dışı yerin adı ve
planlanan gönderilme tarihi ile devralıcının devri kabul ettiğine ilişkin
taahhütname.
c) Taşıma şekli, taşıyıcı firma bilgisi.
ç) Taşıma paketi sayısı.
d) İlgili mevzuat uyarınca fiziksel koruma gereklerinin yerine
getirilme şekli.
e) Kurum tarafından bu kapsamda istenebilecek diğer bilgi ve
belgeler.
(2) Kurum tarafından uygun bulunması durumunda, nükleer madde
Kurumun belirleyeceği süre içerisinde devredilir.
(3) Nükleer maddenin Kurum tarafından belirlenecek süre içerisinde
devredilmediği durumlarda Kuruma tekrar başvuruda bulunulması gerekir.
(4) Nükleer maddeyi devralan ve devreden tesis veya tesis dışı yer
sorumluları, 15 inci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca, envanter değişikliği
raporunu Kuruma sunar.
(5) Tesis veya tesis dışı yerlerde bulunan nükleer madde içeren
ekipman veya malzemelerin tamir, bakım gibi nedenlerle bulunduğu yerin dışına
çıkarılmasını gerektiren durumlar devir kapsamı dışındadır. Ancak bu kapsamda
nükleer maddenin yer değiştirmesini gerektiren işlemler, Kurum tarafından uygun
bulunması durumunda gerçekleştirilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Raporlar
Sayım raporları
MADDE 15- (1) Sayım raporları; envanter değişikliği raporu, fiziksel
envanter listesi ile madde denkleştirme raporlarından oluşur. Bu raporlara
ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından belirlenir.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu nükleer madde sayım ve
kontrolüne ilişkin sayım raporlarını bu Yönetmelik hükümlerine göre Kuruma
sunar.
(3) Envanterde değişiklik olması durumunda on iş günü içerisinde
envanter değişikliği raporu Kuruma sunulur.
(4) Her takvim yılında en az bir defa fiziksel envanter alımı
gerçekleştirilir ve on iş günü içinde fiziksel envanter listesi Kuruma sunulur.
(5) Her fiziksel envanter alımında madde denkleştirme raporu
hazırlanır ve fiziksel envanter listesi ile birlikte Kuruma sunulur.
(6) Sayım raporlarına ilişkin Kurum tarafından istenen ek bilgiler
Kurumun belirlediği süre içerisinde Kuruma sunulur.
Olağandışı durumlar
MADDE 16- (1) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu;
a) Nükleer madde kaybı veya kayıp olan nükleer maddenin bulunması
gibi durumlarda,
b) UAEA veya Kuruma ait özel mühürlerin veya gözetim cihazlarının
herhangi bir nedenle zarara uğraması durumunda,
c) Nükleer maddenin yer değiştirmesi durumunda,
ç) Nükleer maddenin uluslararası transferinde nükleer maddenin
kaybolduğu düşüncesine yol açacak önemli bir gecikme meydana gelmesi durumunda,
en geç yirmi dört saat içerisinde durumu Kuruma yazılı olarak
bildirir.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu birinci fıkrada belirtilen
olağandışı durumlarla ilgili alınan tedbirleri içeren ayrıntılı raporu en geç
üç iş günü içinde Kuruma sunar.
ALTINCI BÖLÜM
Denetim Faaliyetleri
Ulusal denetim faaliyetleri
MADDE 17- (1) Tesis veya tesis dışı yerler, bu Yönetmelik kapsamında
bildirim yükümlülüğü bulunan yerler ve nükleer madde ihbarı veya bilgisi alınan
yerler Kurumun nükleer güvence denetimine tabidir.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu denetim öncesinde iş
güvenliği, radyasyon güvenliği, fiziksel koruma gibi hususlarla ilgili erişime
kapalı alanları gerekçeleri ile birlikte Kuruma bildirir.
(3) Denetimler, Kurum tarafından hazırlanan ve gerektiğinde
güncellenen yıllık denetim programına uygun olarak gerçekleştirilir. Kurum,
tesislere her takvim yılında en az bir defa olmak üzere denetim gerçekleştirir
ve ardışık iki denetimin arası 14 aydan fazla olamaz.
(4) Kurum tarafından gerçekleştirilen denetimler; denetlenenin
nükleer güvenceye ilişkin asli sorumluluğunu azaltmaz, tesis veya tesis dışı
yer sorumlusu tarafından veya onun adına yürütülen kontrol, iç denetim veya
doğrulama faaliyetlerinin yerine geçmez.
(5) Denetime ilişkin diğer hususlarda ilgili yönetmelikte yer alan
hükümler uygulanır.
İç denetim
MADDE 18- (1) Yılda en az bir defa nükleer madde sayım ve kontrol sisteminin
etkinliğini ve personelin görevlerini uygun şekilde yerine getirip
getirmediğini kontrol etmek amacıyla tesis veya tesis dışı yer sorumlusu
tarafından iç denetim gerçekleştirilmesi sağlanır. Gerçekleştirilen iç denetim;
biçim ve içeriği Kurum tarafından belirlenen iç denetim raporları ile kayıt
altına alınır.
(2) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, iç denetim sırasında
tespit edilen hususlarla ilgili mümkün olan en kısa zamanda düzeltici önlemler
alır; varsa tespit edilen hususlara ilişkin düzeltici faaliyetler de dâhil
olmak üzere hazırlanan iç denetim raporlarını iç denetimi takip eden otuz gün
içerisinde Kuruma sunar.
UAEA denetim faaliyetleri
MADDE 19- (1) UAEA, Türkiye’de bulunan tesis veya tesis dışı yerlere
GDA ve Ek Protokol kapsamında tasarım bilgisi doğrulaması, fiziksel envanter
doğrulaması ve ek erişim faaliyetleri gerçekleştirebilir. Bu faaliyetler, görev
ve yetkileri GDA ve Ek Protokolde yer alan esaslara uygun olarak belirlenen
UAEA denetçileri tarafından gerçekleştirilir. Denetim faaliyetlerinde UAEA
denetçilerine Kurumun denetim görevlisi eşlik eder.
(2) Kurum, UAEA denetim faaliyetleri ile ilgili bilgi aldıktan
sonra denetim tarihini, denetlenecek yerleri ve denetçilerin isimlerini tesis
veya tesis dışı yere bildirir.
(3) UAEA denetim faaliyetleri ile ilgili, erişim prosedürlerine ve
denetime tabi olanların sorumluluklarına dair usul ve esaslar Kurum tarafından
belirlenir.
(4) UAEA denetçileri, Ek Protokol hükümleri uyarınca tesis ya da
tesis dışı yer kapsamı dışında bulunan yerlere de ek erişim sağlayabilir. Ek
erişimlerde UAEA denetçilerine Kurumun denetim görevlisi eşlik eder.
(5) UAEA denetçilerinin denetim faaliyeti sırasında örnek alması
durumunda Kurumun denetim görevlisi de aynı yerlerden örnek alır ve gerek
görmeleri durumunda analiz edilmesini sağlar.
(6) Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu tarafından UAEA denetçilerine
ve denetim faaliyetine eşlik eden Kurumun denetim görevlisine talep edilmesi
durumunda aktif ve/veya pasif dozimetre sağlanır, denetim faaliyeti sırasında
maruz kaldıkları radyasyon dozu kayıt altına alınır ve en geç bir ay içerisinde
Kuruma yazılı olarak bildirilir.
(7) Tesis veya tesis dışı yerin nükleer güvence kapsamında fiili
sorumluluğu sona ermiş olsa dahi GDA ve Ek Protokol uyarınca UAEA’ya bilgi
sağlama yükümlülüğü ve UAEA denetçilerinin erişim hakkı devam eder.
YEDİNCİ BÖLÜM
Özel Hükümler
Verilerin gizliliği ve saklama süresi
MADDE 20- (1) Bu Yönetmelik hükümlerine göre tutulan kayıtlar, raporlar ve
yapılan bildirimler, Kurum tarafından belirlenen gizlilik derecesine sahiptir.
Tesis veya tesis dışı yer sorumlusu, bu kayıtları, raporları ve bildirimleri
tesis veya tesis dışı yerin nükleer güvence kapsamında fiili ve hukuki
sorumlulukları sona erinceye kadar gizlilik derecesine ve bilmesi gereken
ilkesine uygun olarak elektronik ve yazılı şekilde saklamak, paylaşmak ve
kullanmakla yükümlüdür.
UAEA ile iletişim
MADDE 21- (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki tüm faaliyetlerde, UAEA ile
iletişim Kurum tarafından sağlanır.
(2) GDA ve Ek Protokol uyarınca UAEA’ya aktarılacak bilgi ve
veriler, Kurum tarafından belirlenen gizlilik derecesine uygun olarak iletilir.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yaptırımlar
MADDE 22- (1) Nükleer güvence ile ilgili mevzuat veya yetki
koşullarına, Kurum kararlarına ve talimatlarına aykırı hareket edildiğinin
tespit edilmesi hâlinde idari yaptırım uygulanır. İdari yaptırımlara ilişkin
hususlarda ilgili yönetmelikte yer alan hükümler uygulanır.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 23- (1) 25/1/2020 tarihli ve 31019 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan
Nükleer Güvence Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) Mevzuatta, birinci fıkra ile yürürlükten kaldırılan Nükleer
Güvence Yönetmeliğine yapılan atıflar bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır.
Geçici hükümler
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte, bu
Yönetmeliğin kapsamına giren ve inşaatı veya faaliyeti devam etmekte olan tesis
veya tesis dışı yerler, bu tarihten itibaren en geç altı ay içerisinde bu
Yönetmelik hükümlerinde belirtilen bildirim ve raporları Kuruma sunmakla
yükümlüdür.
Yürürlük
MADDE 24- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 25- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Nükleer Düzenleme Kurumu Başkanı
yürütür.