DIŞ
TİCARETTE TEKNİK DÜZENLEMELER YÖNETMELİĞİ
Ticaret
Bakanlığından: 16.08.2023 Tarih ve 32281 Sayılı R.G.
BİRİNCİ BÖLÜM
Başlangıç Hükümleri
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, dış ticarete konu ürünlerin
güvenli ve ilgili teknik düzenlemelere uygun olmasını sağlamak; bu çerçevede
ilgili teknik mevzuatın dış ticarete uyarlanması, uygulanması, ithalatta ve
ihracatta denetim yapılması veya yaptırılması, denetim yapacak kuruluşların
tespiti ile teknik düzenlemesine uygun veya güvenli olmayan ürünlerin ithalat
ve ihracatının önlenmesine ilişkin yapılacak işlemlere dair usul ve esasları
belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik, dış ticarete konu ürünlerin tabi olacağı
teknik düzenlemeleri, ithalat ve ihracat denetimlerini, denetim yapacak
kuruluşların görev ve sorumluluklarını, ithalatçı ve ihracatçının
sorumluluklarını, alınacak önlemleri ve uygulanacak müeyyideleri kapsar.
Dayanak
MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 5/3/2020 tarihli ve 7223 sayılı Ürün
Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu ile 14/9/2022 tarihli ve 6038 sayılı
Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararına
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Ticaret Bakanlığını,
b) Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS): Ürün
güvenliği ve teknik düzenlemeler mevzuatı uyarınca yürütülen denetim, uygunluk
ve izin işlemlerinin elektronik ortamda ve risk esaslı olarak yapılması
amacıyla kurulan internet tabanlı uygulamayı,
c) Genel Müdürlük: Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğünü,
ç) Gönüllü önlem: Bir yetkili kuruluşun talebi olmadan firma
tarafından gerçekleştirilen düzeltici önlemi,
d) Standart: Tanınmış bir standardizasyon kuruluşu tarafından
tekrar eden veya devamlı kullanım için kabul edilen, uyum zorunluluğu olmayan
aşağıdaki teknik gerekliliklerden birini;
1) Uluslararası bir standardizasyon kuruluşu tarafından kabul
edilen uluslararası standartları,
2) Bir Avrupa standardizasyon kuruluşu tarafından kabul edilen
Avrupa standartlarını,
3) AB uyum mevzuatının uygulanabilmesi için Avrupa Komisyonunun
talebi üzerine kabul edilen Avrupa standartlarını,
4) Ulusal standardizasyon kuruluşu tarafından kabul edilen ulusal
standartları,
e) Teknik düzenleme: İdari hükümler de dâhil olmak üzere, ürünün
niteliğini, işleme veya üretim yöntemlerini veya bunlarla ilgili terminoloji,
sembol, ambalajlama, işaretleme, etiketleme veya uygunluk değerlendirme
işlemlerini tek tek veya birkaçını ele alarak belirleyen uyulması zorunlu
mevzuatı,
f) Ticari kalite: Bir ürünün veya hizmetin belli bir ihtiyacı
karşılayabilme yeteneğini belirleyen standartları veya özellikleri zorunlu
uygulamaya koyan teknik düzenlemelerde öngörülen asgari vasıfların tümünü,
g) Uygunluk değerlendirmesi: Ürün, süreç, hizmet, sistem, kişi
veya kuruluşa ilişkin belirli şartların yerine getirilip getirilmediğini
gösteren süreci,
ğ) Uygunsuzluk: Ürünün ilgili teknik düzenlemeye veya genel ürün
güvenliği mevzuatına uygun olmama halini,
h) Yetkili kuruluş: Ürünlere ilişkin teknik düzenlemeleri
hazırlayan, yürüten veya ürünleri denetleyen kamu kuruluşunu,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
İhracata Konu Tarım ve Gıda Ürünleri
İhracata konu tarım ve gıda ürünleri
MADDE 5- (1) İhracata konu tarım ve gıda ürünlerinden gerekli
görülenlerin mevzuata uygunluk ve ticari kalite denetimleri Bakanlığın bölge
müdürlükleri ürün güvenliği denetimleri müdürlüklerinde görevli ticaret
denetmenleri tarafından Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre yürütülür.
(2) İhracatçı veya temsilcisi, mevzuata uygunluk ve ticari kalite
denetimine tabi ürünlerin ihracatında, ilgili ürün güvenliği denetimleri
müdürlükleri veya servislerine başvurur.
(3) Denetim, en geç yirmi dört saat içinde depo, antrepo veya
işleme yerinden denetlemeye en elverişli olanında, ihracatçı veya temsilcisi de
hazır bulunmak suretiyle ilgili mevzuatta belirtilen kriterlere göre yapılır.
(4) Denetimle görevlendirilenler, denetleyecekleri ürünlerden dört
takımı geçmemek üzere ilgili mevzuatında belirtildiği kadar veya Bakanlıkça
belirlenecek miktarlarda numune alabilir.
(5) Denetlenmiş ürünler gerekirse yeniden denetlenebilir.
Denetim sonucunda yapılacak işlemler
MADDE 6- (1) Ürün, fiziki muayene ve gerekli görülen durumlarda
laboratuvar analizleri sonucunda mevzuatına uygun bulunduğu takdirde, ticaret
denetmenlerince gerek görülmesi halinde, ambalajların üzerine denetlendiğini
gösteren işaret konulur ve ambalajların sonradan açılmasını önlemek için
gerekli tedbir alınır.
(2) Denetim sonucunda mevzuatına uygun bulunan ürün için
ihracatçısına veya temsilcisine, gümrük idarelerine ibraz edilmek üzere, ürünün
ilgili mevzuata uygunluğunu belirten uygunluk belgesi verilir. Uygunluk belgesi
elektronik ortamda ya da kâğıt ortamında düzenlenebilir.
(3) Uygunluk belgesi ile ürün arasındaki bağlantıyı sağlamak için,
ambalajlar üzerindeki parti numarası ve diğer resmî işaretler belgelere yazılır.
Numunelerin saklanması
MADDE 7- (1) Denetim sonunda ürün mevzuatına uygun bulunduğu
takdirde, alınan numuneler, ürünün çeşidine göre, Bakanlıkça tespit olunacak
sürece veya alıcı ile satıcı arasında anlaşmazlık çıktığında bunun
giderilmesine kadar saklanır. Bu sürenin sonundan itibaren on beş gün içinde,
ihracatçı veya temsilcisi numuneleri geri alabilir.
İzin ve istisnalar
MADDE 8- (1) Bakanlık, ihracatta yapılan ticari kalite denetimlerinde
ithalatçının talebinin tevsiki halinde, standardın bazı maddelerinin
uygulanmasına istisna getirebilir.
Komisyon kurulması
MADDE 9- (1) Bakanlık; ihracatta mevzuata uygunluk ve ticari kalite
denetimine tabi ürünlerden ihtiyaç duyulanların yetiştirildikleri bölge ve
çeşidin özelliklerine göre ulaşım durumu da göz önüne alınarak, vardığı yerdeki
pazar isteklerini karşılayacak olgunlukta ihraç edilebilmelerini sağlamak için
gerekli görülen yerlerde kesim, toplama ve ihraç tarihlerini belirlemek üzere
Bakanlıkça tespit edilecek ilgililerden oluşan bir komisyon kurmaya yetkilidir.
İhracatçı firmalar komisyon kararlarına uymakla yükümlüdür.
İhraç edilemeyecek ürünler
MADDE 10- (1) İhracatta mevzuata uygunluk ve ticari kalite denetimine
tabi ürünler, söz konusu ürünlerin mevzuatına uygunluğunu gösteren belgelerin
elektronik ortamda ya da kağıt ortamında bulunmaması, ilgili belgelerin
süresinin geçmiş olması, ambalajlarının üzerinde gereken parti numarası ve
diğer resmî işaretleme bilgilerinin bulunmaması ile 9 uncu maddede belirtilen
komisyon kararlarına riayet edilmemesi durumlarında ihraç edilemez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İhraç Edilen Ürünler
Avrupa Birliği üyesi ülkelere ihraç edilen ürünler
MADDE 11- (1) Avrupa Birliği üyesi ülkelere ihraç edilen ürünler, 7223
sayılı Kanunun 2 nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında piyasaya arz edilmiş
sayılır.
(2) Birinci fıkrada belirtilen ürünlerin denetimi, re’sen veya
ilgili yetkili kuruluşun bilgilendirilmesi üzerine, iç piyasada piyasa gözetimi
ve denetimi yoluyla 7223 sayılı Kanun, 9/7/2021 tarihli ve 4269 sayılı
Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve
Denetimine Dair Çerçeve Yönetmelik ve ilgili teknik düzenlemeler veya genel
ürün güvenliği mevzuatında belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yapılır.
(3) Yetkili kuruluşlar, ikinci fıkrada belirtilen denetim
sonuçları hakkında Bakanlığı acilen bilgilendirir.
(4) Avrupa Birliği piyasasına ihraç edilen bir ürünün, bir üye
ülke yetkili kuruluşu tarafından uygunsuz olduğunun tespit edilmesi halinde;
ikinci fıkra kapsamında yetkili kuruluş tarafından yürütülen piyasa gözetimi ve
denetimi sonuçları esas alınır. Ancak yetkili kuruluş tarafından herhangi bir
sebeple bu ürünlere ilişkin bir tespit yapılamaması halinde ilgili Avrupa
Birliği üyesi ülkenin yetkili kuruluşunun ürüne ilişkin tespiti esas alınır.
(5) Bakanlık, yetkili kuruluşça 7223 sayılı Kanun çerçevesinde
uygulanan idari para cezaları ve alınan önleme ilave olarak, Teknik
Düzenlemeler Rejimi Kararının 13 üncü maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde
gerekli görülen müeyyideleri uygular ve uygulanan müeyyidelere yönelik yetkili
kuruluşu bilgilendirir.
(6) Avrupa Birliği piyasasına ihraç edilen bir ürünün, bir üye
ülke yetkili kuruluşu tarafından ikinci fıkrada belirtilen mevzuat kapsamına
girmeyen bir uygunsuzluğunun tespiti halinde, Bakanlık, yapılacak inceleme
neticesinde Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararının 13 üncü maddesinin birinci
fıkrası çerçevesinde gerekli görülen müeyyideleri uygular.
Avrupa Birliği üyesi ülkeler dışındaki ülkelere ihraç
edilen ürünler
MADDE 12- (1) Avrupa Birliği üyesi ülkeler dışındaki ülkelere ihraç
edilen ürünlerin güvenli olması, tağşişe konu olmaması ve ürüne ilişkin
işaretleme, etiketleme veya belgelendirmenin alıcıyı yanıltmayacak şekilde
yapılması zorunludur.
(2) İhraç edilen ürünlerin birinci fıkraya aykırı olduğu yönünde
Bakanlığa ulaşan iddialar hakkında;
a) Ürünün piyasa gözetimi ve denetiminden sorumlu yetkili kuruluş
ile ürünün ihraç edildiği ülkeden sorumlu ticaret müşavirliği/ataşeliği başta
olmak üzere, ilgili kurum ve kuruluşlardan bilgi, belge ve görüş talep edilir.
b) İhracatçının yazılı savunması talep edilir.
c) Mümkün olması ve gerek görülmesi halinde yetkili kuruluş
tarafından numune alınabilir. Numune alınması halinde, Ürünlerin Piyasa
Gözetimi ve Denetimine Dair Çerçeve Yönetmelikte ve ilgili teknik düzenlemede
yer alan numune alımına ilişkin hükümler uygulanır.
(3) İkinci fıkradaki iddiaların ve edinilen bilgi, belge ve
görüşlerin değerlendirilmesi amacıyla komisyon kurulur.
Komisyon kurulması ve karar alınması
MADDE 13- (1) 12 nci maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen komisyon,
Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürü veya görevlendireceği genel müdür
yardımcısının başkanlığında, Genel Müdürlük, Bakanlık İhracat Genel Müdürlüğü
ve Bakanlık Gümrükler Genel Müdürlüğünden birer temsilci olmak üzere başkan
dahil dört üyeden oluşur. Gerek görülmesi halinde ilgili yetkili kuruluş
temsilcileri de komisyona üye olarak davet edilir.
(2) Komisyon üyelerinin en az daire başkanı düzeyinde olması
esastır. İhtiyaç halinde komisyon toplantılarına konusunda uzman kişiler davet
edilebilir.
(3) Komisyon, birinci fıkrada yer alan üye tam sayısıyla toplanır.
İlk toplantıda üye tam sayısının sağlanamaması halinde toplantı ertelenir.
İkinci toplantıda salt çoğunluk aranır.
(4) Komisyon, 12 nci maddenin ikinci fıkrasındaki iddiaları ve bu
iddiaların araştırılmasına yönelik edinilmiş olan bilgi, belge ve görüşleri
değerlendirerek bir komisyon raporu hazırlar. Raporda ihraç edilen ürünün 12
nci maddenin birinci fıkrasına aykırı olup olmadığına ilişkin tespitler ile
ilgili firmaya 7223 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin dördüncü fıkrasında ve
Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararının 13 üncü maddesinde belirtilen
müeyyidelerin uygulanıp uygulanmamasına ve uygulanacak müeyyidenin ağırlığına
yönelik 17 nci madde çerçevesinde alınacak karara yer verilir. Karar oy
çokluğuyla alınır.
(5) Komisyon raporu doğrultusunda alınan müeyyide kararları bakan
yardımcılığı onayı ile uygulamaya konulur.
(6) Komisyonun sekretarya hizmetleri Genel Müdürlük tarafından
yürütülür.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İthalatta Ürün Güvenliği ve Ticari Kalite Denetimleri
İthalatta Bakanlık tarafından yürütülen ürün güvenliği
denetimleri
MADDE 14- (1) İthalatta Bakanlık tarafından yürütülen ürün güvenliği
denetimleri, Bakanlığın bölge müdürlükleri ürün güvenliği denetimleri
müdürlüklerinde görevli ticaret denetmenleri tarafından Bakanlıkça belirlenecek
usul ve esaslara göre yürütülür.
(2) Bakanlık gerekli görmesi halinde, denetimleri kendi adına
yapmak üzere ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde bir başka kuruluşu
görevlendirebilir. Görevlendirmenin kapsamı ile bu kuruluşun denetimlerdeki
görev, yetki ve sorumlulukları Bakanlıkça belirlenir.
(3) Bakanlık birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen denetimleri,
kurduğu elektronik sistem üzerinden yürütür ve takip eder.
(4) İthalat denetimi işlemlerine; ithalatçı veya temsilcisinin
Bakanlığa müracaat etmesi üzerine başlanır.
(5) Denetimlerde gerekli görülmesi halinde, test edilmek üzere,
denetim birimi tarafından numune alınabilir. Numune alımına ilişkin usul ve
esaslar Bakanlık tarafından belirlenir.
(6) Denetim neticesinde ithalatı uygun bulunan ürünler için
ithalatçı veya temsilcisine elektronik sistem üzerinden TAREKS referans
numarası verilir.
(7) Altıncı fıkrada belirtilen TAREKS referans numarasının
bulunmaması halinde, söz konusu ürünün ithalatına ilgili gümrük idaresince izin
verilmez.
İthalatta diğer yetkili kuruluşlar tarafından yürütülen
ürün güvenliği denetimleri
MADDE 15- (1) İthalatta diğer yetkili kuruluşlar tarafından yürütülen
ürün güvenliği denetimlerine dair usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
(2) Yetkili kuruluşlar, birinci fıkrada belirtilen usul ve
esasların uygulanması için Bakanlığın görüşleri doğrultusunda düzenleme
yapabilir.
(3) Yetkili kuruluşlar birinci fıkrada belirtilen denetimlerin
sonuçlarını Bakanlıkça belirlenen süreye ve formata uygun olarak Bakanlığa
bildirir.
İthalatta ticari kalite denetimleri
MADDE 16- (1) İthalata konu tarım ve gıda ürünlerinden gerekli
görülenlerin ticari kalite denetimleri Bakanlığın bölge müdürlükleri ürün
güvenliği denetimleri müdürlüklerinde görevli ticaret denetmenleri tarafından
Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslara göre yapılır.
(2) Birinci fıkra kapsamında yürütülen ticari kalite denetimleri
sonucunda uygun bulunmayan ürünlerin ithalatına izin verilmez.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Uygulanacak Müeyyideler
Uygulanacak müeyyideler
MADDE 17- (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler, sahte
belge kullananlar ve belgelerde tahrifat yapanlar hakkında, 7223 sayılı Kanunun
20 nci maddesi ile Teknik Düzenlemeler Rejimi Kararının 13 üncü maddesinde
belirtilen müeyyideler uygulanır.
(2) 7223 sayılı Kanunun 20 nci maddesindeki idari para cezalarının
bu Yönetmeliğe aykırı hareket edilmesi halinde uygulanmasında;
a) Ürüne ilişkin yetkili kuruluş tarafından yapılacak risk
değerlendirmesi sonucu ve ihlalin ağırlığı,
b) İhlalin mükerrerliği,
c) Firmanın mali durumu,
ç) Firmanın gönüllü önlem uygulayıp uygulamadığı,
d) Ticari faaliyetin büyüklüğü,
hususları göz önünde bulundurulur.
(3) 7223 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin dördüncü fıkrasındaki
idari para cezasının uygulanmasında; uygunsuzluğa konu ürünün gerçekleşen FOB
bedelinin Türk Lirası karşılığı hesaplanırken, ürünün ihracatının gerçekleştiği
tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru esas alınır.
(4) İdari para cezalarının etkili, orantılı ve caydırıcı olacak
şekilde uygulanması esastır.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 18- (1) 31/12/2003 tarihli ve 25333 üçüncü mükerrer sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon
Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
(2) Birinci fıkra ile yürürlükten kaldırılan Dış Ticarette Teknik
Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliğine yapılan atıflar bu Yönetmeliğe
yapılmış sayılır.
Yürürlük
MADDE 19- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 20- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Ticaret Bakanı yürütür.
