DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜNÜ KURAN MARAKEŞ ANLAŞMASINI TADİL EDEN PROTOKOL VE PROTOKOLÜN EKİ BALIKÇILIK SÜBVANSİYONLARI ANLAŞMASININ ONAYLANMASI HAKKINDA KARAR

Karar Sayısı: 7791

18.11.2023 Tarih ve 32373 Sayılı R.G.

17 Haziran 2022 tarihinde Cenevre’de kabul edilen 7460 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan ekli “Dünya Ticaret Örgütünü Kuran Marakeş Anlaşmasını Tadil Eden Protokol “ve Protokolün eki “Balıkçılık Sübvansiyonları Anlaşması”nın onaylanmasına, 9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 2 nci ve 3 üncü maddeleri gereğince karar verilmiştir.

EK

DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ’NÜ KURAN MARAKEŞ ANLAŞMASI’NI TADİL EDEN PROTOKOL, BALIKÇILIK SÜBVANSİYONLARI ANLAŞMASI

Dünya Ticaret Örgütü üyeleri;

Dünya Ticaret Örgütü’nü Kuran Marakeş Anlaşması (“DTÖ Anlaşması”)’nın Madde X paragraf 1’i uyarınca kabul edilen WT/MIN(22)/33-WT/L/1144 simgeli dokümanda yer alan Bakanlar Konferansı Kararı’nı göz önünde tutarak;

Aşağıdakileri kabul eder:

1. DTÖ Anlaşması’nın Ek 1A’sı, paragraf 4 uyarınca bu Protokol’ün yürürlüğe girmesiyle bu Protokol’ün Ek’inde düzenlenen Balıkçılık Sübvansiyonları Anlaşması’nın Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler Anlaşması’ndan sonra yer alacak şekilde eklenmesi suretiyle tadil edilmiş olacaktır.

2. Bu Protokol’ün herhangi bir hükmüne ilişkin rezerv koyulamaz.

3. İşbu Protokol üyelerin kabulüne açıktır.

4. Bu Protokol DTÖ Anlaşması Madde X paragraf 3 uyarınca yürürlüğe girer.[1]

5. Bu Protokol, her Üyeye ivedilikle onaylı bir kopyasını vermek üzere ve paragraf 3 uyarınca kabulünün bildirilmesi için Dünya Ticaret Örgütü Genel Direktörü’ne tevdi edilecektir.

6. Bu Protokol Birleşmiş Milletler Şartı Madde 102 hükümleri uyarınca kayıt edilecektir.

Cenevre’de 2022 yılı Haziran ayının 17. Gününde, İngilizce, Fransızca ve İspanyolca dillerinde, her bir metin asıl olarak, tek kopya halinde yapılmıştır.

EK

BALIKÇILIK SÜBVANSİYONLAR! ANLAŞMASI

MADDE 1: KAPSAM

Bu Anlaşma, Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler (STÖ) Anlaşması Madde 1.1 kapsamında belirtilen Anlaşma’nın Madde 2’si çerçevesinde özgül olarak kabul edilen, avcılık yolu ile elde edilen deniz balıkçılığı ve denizdeki balıkçılıkla ilgili faaliyetlere verilen sübvansiyonlara uygulanır.1^,2,3

MADDE 2: TANIMLAR

Bu Anlaşma’nın amacı kapsamında:

(a) “balıklar” işlenmiş veya işlenmemiş her tür canlı deniz kaynakları;

(b) “balıkçılık” balığı arama, dikkat çekme, yerini tespit etme, yakalama, alma veya hasat etme veya makul ölçüde dikkat çekme, yerini tespit etme, yakalama, alma veya hasat etme ile sonuçlanmasını sağlayacak aktivite;

(c) “balıkçılıkla ilgili faaliyetler” denizdeki daha önce bir limana indirilmemiş balığı karaya çıkarma, paketleme, işleme, gemiden gemiye aktarma veya taşıma dahil balıkçılığı destekleyecek veya hazırlık amaçlı herhangi bir faaliyet ile personel, yakıt, gereç ve diğer lojistik ikmal işlemleri;

(d) “gemi” balıkçılık veya balıkçılıkla ilgili faaliyetler için kullanılan, kullanılmak için donatılan veya kullanılma niyetinde olunan herhangi bir gemi, diğer bir tipte tekne veya bot;

(e) “operatör” geminin sahibi veya gemiden sorumlu, gemiyi yönlendiren veya kontrol eden kişi, anlamına gelir.

MADDE 3: YASADIŞI, KAYIT DIŞI VE DÜZENLENMEMİŞ BALIKÇILIĞA KATKI SAĞLAYAN SÜBVANSİYONLAR4

3.1 Hiçbir Üye yasadışı, kayıt dışı ve düzenlenmemiş (IUU) balıkçılığı destekleyecek şekilde yasadışı, kayıt dışı ve düzenlenmemiş balıkçılık veya balıkçılık faaliyetinde bulunan bir gemi veya operatöre5 herhangi bir sübvansiyon vermeyecek veya sübvansiyonu sürdürmeyecektir.

3.2 Madde 3.1’in amacı kapsamında, bir gemi veya operatör, aşağıdakilerden herhangi biri tarafından buna ilişkin pozitif bir belirleme yapılmışsa, IUU balıkçılıkla iştigal etmiş kabul edilir. 6^{, 7} :

(a) kendi yetki alanı altındaki bölgelerdeki faaliyetler için bir kıyı devleti Üye tarafından; veya

(b) kendi bayrağını taşıyan gemilerin faaliyetleri için bir bayrak devleti tarafından; veya

(c) Bölgesel Balıkçılık Yönetim Örgütü veya Düzenlemesi (RFMO/A)’nin kuralları ve prosedürleri ve ilgili uluslararası hukuk uyarınca, zamanında yapılan bildirimin ve ilgili bilginin sağlanması yoluyla dahil, kendi görev alanına giren bölgeler ve türler için ilgili bir RFMO/A tarafından

yapılan belirlemeler.

3.3 (a) Madde 3.2 altındaki bir pozitif belirleme8 o geminin veya operatörün IUU balıkçılıkla iştigal ettiğine ilişkin bir Üye tarafından yapılan nihai bulgu ve/veya RFMO/A tarafından yapılan nihai listelemeye dayanır.

(b) Madde 3.2 (a)’nın amacı kapsamında, Madde 3.1 altındaki yasak, Üye kıyı devleti tarafından yapılan belirleme ilgili somut bilgiye dayalı olduğunda ve Üye kıyı devleti bayrak devleti Üye’ye ve biliniyorsa sübvansiyonu veren Üye’ ye aşağıdakileri sunduğunda uygulanır:

(i) bir gemi veya operatörün IUU balıkçılıkla iştigal ettiğine ilişkin ilave soruşturma esnasında geçici süreyle alıkoyulduğuna veya kıyı devleti Üye’nin IUU’ya dair bir soruşturma başlattığına yönelik, ilgili somut bilgi, geçerli kanun, yönetmelik, idari prosedür veya ilgili diğer önlemlere referans içerecek şekilde uygun kanallardan zamanında bildirim yapılması;

(ii) bir belirleme öncesinde, ilgili bilgilerin, nihai belirlemede dikkate alınmasını mümkün kılacak şekilde bilgi değişimi için imkan sağlanması9. Kıyı devleti Üye bu bilgi değişiminin ne şekilde yapılacağını ve zamanlamasını belirleyebilecektir ve

(iii) nihai belirlemenin ve uygulanan tüm cezaların, gerektiğinde süresi de dahil olmak üzere birlikte, bildirilmesi.

Kıyı devleti Üye pozitif bir belirlemeyi Madde 9.1’de öngörülen Komite’ye (bu Anlaşma’da “Komite” olarak adlandırılmaktadır) bildirmelidir.

3.4 Sübvansiyonu veren Üye, Madde 3.1’deki yasağın uygulanma süresini belirlerken, bir gemi veya operatörün gerçekleştirdiği IUU faaliyetinde balıkçılığın niteliği, ağırlığı ve tekrarını dikkate almalıdır. Madde 3.1 kapsamındaki yasak, en azından yasağı tetikleyen belirlemeden kaynaklı ceza yürürlükte kaldığı sürece 10 veya en azından gemi veya operatör bir RFMO/A tarafından listelendiği sürece, bu sürelerden hangisi daha uzunsa o kadar süreyle geçerli olmalıdır.

3.5 Sübvansiyonu veren Üye, Madde 8.3 uyarınca Madde 3.1 kapsamında alınan önemleri Komite’ye bildirmelidir.

3.6 Bir liman devleti Üye sübvansiyon veren bir Üye’ye limanlarından birindeki bir geminin IUU balıkçılığa karıştığını ilişkin açık dayanağının olduğuna inandığına dair bildirimde bulunduğunda, sübvansiyonu veren Üye alınan bilgiye gerekli önemi verecek ve verdiği sübvansiyona yönelik uygun gördüğü önlemleri alacaktır.

3.7 Her Üye’nin, bu Anlaşma yürürlüğe girdiğinde var olan sübvansiyonlar da dahil olmak üzere, Madde 3.1’de bahsedilen sübvansiyonların verilmemesini veya devam etmemesini temin edecek kanunları, yönetmelikleri ve/veya idari prosedürleri yürürlükte olmalıdır.

3.8 Bu Anlaşma’nın yürürlüğe girişinden itibaren 2 yıl süreyle, en az gelişmiş ülke (EAGÜ) olan Üyeler dahil, gelişme yolundaki ülke olan Üyeler tarafından, münhasır ekonomik bölge (MEB) içinde ve MEB sınırlarına kadar verilen ya da devam ettirilen sübvansiyonlar bu Anlaşma’nın Madde 3.l’ine ve lO’una dayanan eylemlerden muaf olacaktır.

MADDE 4: AŞIRI AVLANMIŞ STOKLARA YÖNELİK SÜBVANSİYONLAR

4.1 Hiçbir Üye aşırı avlanmış bir stoğa yönelik olarak balıkçılık veya balıkçılıkla ilgili faaliyetlere sübvansiyon vermeyecek veya devam ettirmeyecektir.

4.2 Bu Madde’nin amacı doğrultusunda, bir stok, balıkçılığın yapıldığı kıyı Devletinin yetkisi altındaki alanlarda kıyı devleti tarafından veya bir ilgili RFMO/A’nın yetki bölgesinde ve yetkisi altında olan türler için, mevcut en iyi bilimsel kanıta dayanarak, aşırı avlanmış olarak kabul edilmişse aşırı avlanmıştır.

4.3 Madde 4.1’e bağlı olmaksızın, bir Üye, Madde 4.1’de bahsedilen sübvansiyonları, bu sübvansiyonlar ve diğer önlemler stoğun biyolojik olarak sürdürülebilir seviyeye11 geri getirilmesi için uygulanıyorsa verebilir veya vermeye devam edebilir.

4.4 Bu Anlaşma’nın yürürlüğe girmesinden itibaren 2 yıl süreyle, en az gelişmiş ülke olan Üyeler dahil gelişme yolundaki ülke olan Üyelerce, MEB içinde ve onun sınırlarına kadar, verilen veya devam ettirilen sübvansiyonlar bu Anlaşma’nın Madde 4.1’ine ve 10’una dayanan eylemlerden muaf olacaktır.

MADDE 5: DİĞER SÜBVANSİYONLAR

5.1 Hiçbir Üye bir kıyı Üye devletin ya da bir Üye-olmayan kıyı devletin hükümranlık alanının ve ilgili RFMO/A’nın yetki alanının dışında balıkçılık veya balıkçılıkla ilgili faaliyetlere sübvansiyon vermeyecek veya devam ettirmeyecektir.

5.2 Bir Üye kendi bayrağını taşımayan gemilere sübvansiyon verirken özel özen gösterecek ve ihtiyatlı davranacaktır.

5.3 Bir Üye ne durumda olduğu bilinmeyen stoklara yönelik balıkçılık ve balıkçılıkla ilgili faaliyetlere sübvansiyon verirken özel özen gösterecek ve ihtiyatlı davranacaktır.

MADDE 6: EN AZ GELİŞMİŞ ÜLKE OLAN ÜYELER İÇİN ÖZEL HÜKÜMLER

Bir Üye, EAGÜ olan bir Üye’nin müdahil olduğu konuları gündeme taşırken ihtiyatlı davranacak ve araştırılan çözümler, duruma göre, müdahil olan EAGÜ Üye’nin özel durumunu dikkate alacaktır.

MADDE 7: TEKNİK DESTEK VE KAPASİTE GELİŞTİRME

Bu Anlaşma kapsamındaki disiplinlerin uygulanması amacıyla EAGÜ Üyeler dahil gelişme yolundaki ülke Üyelere amaca hizmet edecek teknik destek ve kapasite geliştirme desteği verilecektir. Bu yardımı destekleyecek şekilde, Birlemiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu gibi ilgili uluslararası örgütlerle işbirliği içinde, gönüllü bir DTÖ finansman mekanizması kurulacaktır. DTÖ Üyelerinin mekanizmaya katkısı tamamen gönüllülük esasına dayalı olacak ve düzenli bütçe kaynakları kullanılmayacaktır.

MADDE 8: BİLDİRİM VE ŞEFFAFLIK

8.1 STÖ Anlaşması Madde 25’e halel getirmeden ve balıkçılık sübvansiyonları bildirimlerini güçlendirmek ve genişletmek ve balıkçılık sübvansiyonları taahhütlerinin uygulanışını daha etkin denetleyebilmeye imkan sağlamak için her Üye

(a) STÖ Anlaşması Madde 25 altında düzenli yapılan balıkçılık sübvansiyonları bildirimlerinde12 ^{, 13} müteakip bilgileri de sağlayacaktır: sübvansiyonun verildiği balıkçılık faaliyetinin çeşidi veya türü;

(b) mümkün olduğu ölçüde, STÖ Anlaşması Madde 25 altında düzenli yapılan balıkçılık sübvansiyonları bildirimlerinde^{12, 13} müteakip bilgileri sağlamalıdır:

(i) sübvansiyonun verildiği balıkçılıktaki balık stoğunun durumu (örn. aşırı avlanmış; maksimum sürdürülebilir olarak avlanan ya da yetersiz avlanmış) ve kullanılan referans noktaları ile bu stokların başka bir Üye ile paylaşılıp paylaşılmadığı14 veya bir RFMO/A tarafından yönetilip yönetilmediği;

(ii) ilgili balık stoğu için yürürlükteki koruma ve yönetim önlemleri;

(iii) sübvansiyonun verildiği balıkçılıktaki filo kapasitesi;

(iv) sübvansiyondan yararlanan balıkçılık gemisi veya gemilerin isim ve kimlik numarası ve

(v) sübvansiyonun verildiği balıkçılıktaki tür ya da tür grubu bazında avcılık verisi.15

8.2 Her Üye Komite’yi her yıl yazılı olarak, IUU balıkçılığa karıştığını müspet olarak belirlediği gemilerin ve operatörlerin listesi konusunda bilgilendirecektir.

8.3 Her bir Üye, bu Anlaşma’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, Komite’ye bu Anlaşma’nın uygulanması ve yönetiminin temini için, Madde 3, 4 ve 5’te belirlenen yasakların uygulanması amacıyla atılan adımlar dahil, yürürlükte bulunan ya da alınan önlemleri bildirecektir. Her bir Üye ayrıca, bu önlemlerde daha sonraki değişiklikleri ve Madde 3’te belirlenen yasakları uygulamak için alınan yeni önlemleri ivedilikle Komite’ye bildirecektir.

8.4 Her bir Üye, bu Anlaşma’nın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde, Komite’ye balıkçılık rejimine ilişkin bu Anlaşma ile ilgili kanunlarını, yönetmeliklerini ve idari prosedürlerini içeren bir açıklayıcı bilgi sağlamalı ve sonrasındaki değişiklikler konusunda Komite’yi ivedilikle bilgilendirecektir. Bir Üye bu yükümlülüğü Komite’ye bu bilgiyi içeren kendine ait veya uygun göreceği diğer bir resmi web adresine dair güncel bir elektronik link ileterek yerine getirebilir.

8.5 Bir Üye, bildirimi yapan Üye’den bu Madde altında yapılan bildirimler ve sağlanan bilgiye ilişkin olarak ilave bilgi talep edebilir. Bildirimi yapan Üye bu talebe mümkün olan en kısa sürede yazılı ve kapsamlı olarak cevap vermelidir. Eğer bir Üye bu Madde altındaki bir bildirim veya bilginin verilmediğini değerlendirirse, bu Üye bu hususu ilgili Üye’nin ya da Komite’nin dikkatine getirebilir.

8.6 Üyeler bu Anlaşma’nın yürürlüğe girmesiyle Komite’yi üyesi oldukları RFMO/A’ler konusunda yazılı olarak bilgilendirmelidir. Bu bildirim en azından RFMO/A’yı kuran yasal belgenin metni, yetki alanındaki bölge ve türler, yönetilen balık stoklarının durumu hakkında bilgi, RFMO/A’nın koruma ve yönetme önlemlerinin açıklaması, IUU balıkçılık belirlemelerinin dayandığı kural ve prosedürler ve IUU balıkçılığa karıştığına tespit ettiği gemilerin ve/veya operatörlerin güncel listesinden oluşmalıdır. Bu bildirim bireysel olarak ya da bir grup Üye tarafından yapılabilir.16 Bu bilgiye ilişkin herhangi bir değişiklik Komite’ye ivedilikle bildirilmelidir. Komite Sekretaryası bu Madde uyarınca bildirilen RFMO/A’ların listesini tutacaktır.

8.7 Üyeler bir önlemin bildirilmesinin (a) önlemin GATT 1994, STÖ Anlaşması veya bu Anlaşma altındaki yasal statüsü; (b) önlemin STÖ Anlaşması altındaki etkisi veya (c) önlemin niteliği hakkında hüküm doğurmadığını kabul eder.

8.8 Bu Madde’deki hiçbir husus gizli bilginin sağlanmasını zorunlu kılmaz.

MADDE 9: KURUMSAL DÜZENLEMELER

9.1 Bu vesileyle her bir Üye ülkenin temsilcilerinden oluşan Balıkçılık Sübvansiyonları Komitesi kurulmuştur. Komite kendi Başkanını seçecek ve yılda iki kereden az olmamak üzere ve bunun dışında bu Anlaşma’nın ilgili hükümlerinde öngörüldüğü şekilde herhangi bir üyenin talebi doğrultusunda toplanacaktır. Komite bu Anlaşma ile veya Üyeler tarafından kendisine verilen yükümlülükleri yerine getirecek ve Üyelere bu Anlaşma’nın yürütülmesi veya amaçlarının ilerletilmesi ile ilgili tüm konularda danışma imkanı sağlayacaktır. DTÖ Sekretaryası Komite’nin sekretaryası olarak işlev göstermelidir.

9.2 Komite her iki yılda birden az olmamak kaydıyla Madde 3 ve 8 ve bu Madde uyarınca sağlanan tüm bilgileri incelemelidir.

9.3 Komite, Anlaşma’nın amaçlarını dikkate alarak, uygulanması ve işleyişini yıllık olarak gözden geçirmelidir. Komite yıllık olarak bu gözden geçirmelerin kapsadığı dönemdeki gelişmelere ilişkin olarak Mal Ticareti Konseyi’ni bilgilendirecektir.

9.4 Bu Anlaşma’nın yürürlüğe girmesinden sonra beş yıldan geç olmamak kaydıyla ve bundan sonra da her üç yılda bir Komite, Anlaşma’nın amaçlarını dikkate alarak, bu Anlaşma’nın işleyişini iyileştirmek için tüm gerekli değişiklikleri belirlemek üzere, Anlaşma’nın işleyişini gözden geçirmelidir. Uygun olması halinde, Komite, Mal Ticareti Konseyi’ne, diğer hususların yanı sıra Anlaşma’nın uygulanması ile kazanılan deneyimleri de dikkate alarak, bu Anlaşma’nın metninin değiştirilmesi için öneriler sunabilir.

9.5 Komite FAO ve ilgili RFMO/A’lar dahil, balıkçılık yönetimi alanındaki diğer ilgili uluslararası örgütlerle yakın irtibatta olacaktır.

MADDE 10: ANLAŞMAZLIKLARIN HALLİ

10.1 Anlaşmazlıkların Halli Mutabakatınca detaylandırıldığı ve uygulandığı şekilde GATT 1994 Madde XXII ve XXIII’ün hükümleri, aksi özellikle belirtilmedikçe, bu Anlaşma altındaki danışmalara ve anlaşmazlıkların çözümüne uygulanacaktır.17

10.2 Paragraf 1’e halel getirmeden, STÖ Anlaşması’nın 4. Maddesi’ndeki hükümler18 bu Anlaşma’nın Madde 3, 4 ve 5’i altındaki danışmalara ve anlaşmazlıkların çözümüne uygulanacaktır.

MADDE 11. NİHAİ HÜKÜMLER

11.1 Madde 3 ve 4’te belirtilenler hariç, bu Anlaşma’daki hiçbir şey bir Üye’yi afet19 yardımı için aşağıda belirtilen şartları sağlamak kaydıyla sübvansiyon vermekten alıkoyamaz:

(a) belirli bir afetin giderilmesi ile sınırlı olmak;

(b) etkilenen coğrafi bölge ile sınırlı olmak;

(c) zamanla sınırlı olma ve

(d) yeniden yapılandırmaya yönelik sübvansiyonlar için etkilenen balıkçılık ve/veya etkilenen filonun afet öncesi seviyesine yeniden getirilmesi ile sınırlı olmak.

11.2 (a) Bu Anlaşma, bu Anlaşma ile ilgili tüm bulgular, tavsiyeler ve hükümler dahil, toprak konusundaki hak iddiaları ya da deniz sınırlarının belirlenmesi hususunda yasal bir etki doğurmaz.

(b) Bu Anlaşma’nın Madde 10’u uyarınca kurulan bir panel, bulgularını toprak konusunda ortaya koyulan hak iddialarına veya deniz sınırlarının belirlenmesine dayandırması gerekiyorsa, bu bağlamdaki hiçbir iddiaya ilişkin bulguda bulunmayacaktır.20

11.3 Bu Anlaşma’daki hiçbir şey Üyelerin deniz hukuku dahil uluslararası hukuktan21 doğan egemenliğine, haklarına ve yükümlülüklerine halel getirecek şekilde yorumlanamaz veya uygulanamaz.

11.4     Aksi şekilde belirtilmedikçe, bu Anlaşma’daki hiçbir şey bir Üye’nin “tarafı” veya “taraf olmayan işbirlikçisi” olmadığı herhangi bir RFMO/A’nın önlemleri veya kararları ile bağlı olduğu veya bunları tanıdığı anlamına gelmez.

11.5     Bu Anlaşma STÖ Anlaşması’ndan doğan hak ve yükümlülükleri değiştirmez veya ortadan kaldırmaz.

MADDE 12: KAPSAMLI DİSİPLİNLER KABUL EDİLMEZSE ANLAŞMANIN SONLANDIRILMASI

Yürürlüğe girmesinden itibaren dört yıl içerisinde kapsamlı disiplinler kabul edilmezse ve Genel Konsey tarafından aksi kararlaştırılmadıkça bu Anlaşma derhal sonlandırılmış sayılır.