T.C.
TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI
Gıda
ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Sayı :E-21817801-320.03.03-19697872
Konu :Üretim ve İhracat Potansiyeli Yüksek Bitki ve
Bitkisel Ürünler İçin Zararlı Risk Analizi
16.06.2025 / 19697872
DAĞITIM YERLERİNE
Ülkemizde yaşanan don
olayı ve olumsuz hava
koşullarından kaynaklanan ürün kayıplarına istinaden, kiraz, şeftali, nektarin, kayısı, erik vb. ürünlerin çeşitli ülkelerden Türkiye’ye ithalatı ve/veya
ithalat sonrasında bu ürünlerin diğer ülkelere ihracatı yönünde sektör
talepleri Bakanlığımız ilgili birimlerine iletilmektedir.
5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki
Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 26’ncı
maddesinin birinci fıkrasında “Gıda, yem ve bitki sağlığı ile ilgili işlemlerde, insan sağlığı ve yaşamının azami düzeyde korunmasının sağlanabilmesi için, risk analizine dayanılması zorunludur...” hükmü bulunmaktadır.
5996 sayılı Kanun’a dayanılarak hazırlanan Bitki Karantinası Yönetmeliği’nin; 7’nci maddesinin, 6’ncı fıkrasının (ğ) bendi
ise “Ülkemize Uluslararası Bitki Koruma
Sözleşmesi (IPPC) kapsamında bitki
ve bitkisel ürünlerin ithalatının yapılacağı ülkelerden ilk ithalatta
veya bitki sağlığı şartlarının değişmesi durumunda, uluslararası bitki sağlığı standartlarına uygun zararlı risk analizi istenebilir.” hükmünü amirdir.
Ülkemizde varlığı bilinmeyen veya ihracata yönelik üretimi yapılan ticari öneme sahip
ürünlerde kayıplara yol
açabilecek olan zararlı
organizmaların bulunduğu ülkelerden, bu zararlı organizmaların konukçusu olan
bitki ve bitkisel ürünlerin ithalatında bitki sağlığı tedbirleri uygulanmaktadır. Bu kapsamda son dönemde, Xylella fastidiosa, Candidatus Liberibacter spp., Diaphorina citri, Aulacaspis tubercularis, Dysmicoccus neobrevipes ve Milviscutulus mangiferae gibi zararlı organizmaların bulunduğu Mısır,
İsrail ve İran gibi ülkelerden, bu
zararlı organizmaların konukçusu olan ürünlerin ithalatında çeşitli
kısıtlamalar ve bitki sağlığı önlemleri uygulanmıştır.
Türkiye’nin dünya kiraz üretim alanı ve üretim miktarı sıralamasında ilk sırada yer alması, kirazın en
önemli ihraç ürünlerimizden biri olması ve bir
çok ülkeye kiraz ihracatı için devam eden zararlı risk analizi ve proje çalışmalarının bulunması; Ülkemize ithal edilmek istenen kiraz, badem, erik, kayısı, şeftali, nektarin ürünlerinin üretildiği ülkelerden daha
önce ithalat yapılmamış olması veya daha
önce ithalat yapılmış olsa dahi bitki sağlığı şartlarının değişmiş olması; bu ürünlerin
ülkemizde geniş alanlarda ticari olarak üretiminin ve buna bağlı olarak önemli oranda ihracatının yapılıyor olması nedeniyle bahsedilen bitki sağlığı riskleri göz önüne alındığında, Bitki Karantinası Yönetmeliği kapsamında zararlı organizmaların ülkemize bulaşmasının ve yayılmasının önlenmesi amacıyla olumlu sonuçlanan bir Zararlı Risk Analizi (ZRA) çalışması yapılmamış ülkelerden bahse konu ürünlerin ithalatı uygun değerlendirilmemektedir.
Diğer taraftan
kiraz, badem, erik, kayısı, şeftali, nektarin ürünlerinin en önemli zararlılarından olan
Şarka Virüsünün (Plum
pox potyvirus, PPV) ürünlerde kalite/kantite kaybına
ve yoğun enfeksiyonlarda %100’e varan oranlarda
zarara yol açması, Prunus türlerinin tohumları ile taşındığına dair
raporların olması nedeniyle bu
ürünlerin ithalatının talep edilmesi halinde öncelikle detaylı zararlı risk analizi çalışması
yapılması gerekmektir.
Bu kapsamda kiraz, erik, kayısı, şeftali, nektarin
gibi ürünlerinin ülkemize ithalatından önce ihracatçı ülke
ile ZRA sürecinin başlatılması; Bakanlığımızca bu ürünlerin gönderici ülkede bulunan zararlı organizmalar açısından bitki sağlığı ve karantina riskleri yönüyle değerlendirilmesi
gerekmektedir. Bakanlığımızca yapılacak bu değerlendirme sonrasında söz konusu ürünlerin ithalatının belirli bitki sağlığı şartlarına göre uygun bulunması durumunda
Bakanlığınız ile ilgili Müdürlüklerimiz
bilgilendirilecektir.
Belirtilen ürünler
başta olmak üzere, ülkemiz açısından üretim ve ihracat potansiyeli yüksek olan ürünlerin
diğer ülkelerden
ithalatı için ilgili Müdürlüklerimize başvuru yapılması halinde, gönderici (İhracatçı) ülkelerin zararlı organizmalar yönüyle değerlendirilmesini teminen ZRA sürecinin başlatılması için tarafımıza bilgi verilmesi istenmiştir.
ZRA süreci olumlu sonuçlanmayan ürünlere giriş izni verilmeyeceği için kiraz, erik, kayısı, şeftali, nektarin ve ülkemiz tarımı ve ihracatı için önem arz eden
diğer bitkisel ürünler için ticari bağlantılar yapılmadan önce mutlaka öncelikle “Zararlı Risk Analizi” talep edilmesi gerektiği hususunda firmaların ve Gümrük Müdürlüklerinin bilgilendirilmesi hususunda;
Bilgilerinizi ve
gereğini arz ederim.
Fatih KAYA
Genel Müdür V.
