TURİZMİ TEŞVİK KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA
DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN
Kanun No. 7334
Kabul Tarihi: 18/7/2021
28.07.2021 tarih ve 31551 sayılı R.G.
MADDE 1 – 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 3 üncü
maddesinin birinci fıkrasının (b), (d), (g) ve (i) bentleri aşağıdaki şekilde
değiştirilmiş ve fıkraya aşağıdaki bentler eklenmiştir.
“b) Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri: Turizm hareketleri ve
faaliyetleri yönünden önem taşıyan veya doğal, tarihî ve kültürel değerlerin
yoğun olarak yer aldığı, korunması ve geliştirilmesinde kamu yararı bulunan
yörelerde, koruma kullanma dengesi gözetilerek sektörel kalkınmanın
sağlanması ve turizm sektörünün plânlı ve kontrollü gelişiminin sağlanması
amacıyla yeri, mevkii ve sınırları Cumhurbaşkanı kararıyla tespit ve ilân
edilen alanları,”
“d) Turizm Merkezleri: Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri dışında
kalmakla birlikte, bu bölgelerin niteliğini taşıyan, turizm hareketleri ve
faaliyetleri açısından öncelikle geliştirilmesinde kamu yararı bulunan orman
vasıflı olanlar dâhil Hazine taşınmazları ile tescili mümkün olan Devletin
hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde yeri, mevkii ve sınırları Cumhurbaşkanı
kararıyla tespit ve ilân edilen alanları,”
“g) Turizm İşletmesi Belgesi: Basit konaklama tesisleri hariç olmak üzere,
turizm sektöründe faaliyet gösteren turizm işletmelerine Bakanlıkça verilen
belgeyi,”
“i) Deniz turizmi araçları: Deniz ve iç sularda gezi, spor ve eğlence
amaçlı olarak turizm faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilere ait özel
yatları ve ticari faaliyetine esas olarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
tarafından düzenlenmiş belgeleri haiz ticarî yatları, kruvaziyer gemileri,
günübirlik gezi teknelerini, dalabilir deniz araçlarını ve diğer deniz turizmi
araçlarını,”
“n) Basit konaklama turizm işletmesi belgesi: Geçici 11 inci madde
kapsamında verilen belgeyi,
o) Belge sahibi: Adına turizm belgesi düzenlenen gerçek veya tüzel
kişileri,
p) Turizm belgesi: Turizm yatırımı belgesi, turizm işletmesi belgesi ve
basit konaklama turizm işletmesi belgesini,”
MADDE 2 – 2634 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinin
tespiti ve niteliği:
MADDE 4 – Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm
merkezlerinin tespitinde; ülkenin doğal, tarihî, arkeolojik ve sosyo-kültürel
turizm değerleri ile turizm potansiyeli dikkate alınır.
Cumhurbaşkanınca kabul edilen yatırımlarda devlet yardımları hakkında
kararda kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri için belirlenen istisna,
muafiyet ve teşvik hükümleri turizm merkezleri hakkında da uygulanır.
Bakanlıkça uygun görülen kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde
alanın bütüncül bir anlayışla korunmasının, geliştirilmesinin, sosyal ve teknik
altyapının gerçekleştirilmesinin ve işletilmesinin özel sektör iş birliği ile
sağlanması amacıyla, Bakanlık tarafından adına tahsis yapılanların katılımıyla
turizm hizmetleri yönetim birlikleri kurulmasında Bakanlık yetkilidir. Bu
fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”
MADDE 3 – 2634 sayılı Kanunun 5 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Konaklama ve plaj işletmelerinin belgelendirilmesi ve diğer işlemler:
MADDE 5 – Turizm sektöründe; bu Kanun ve diğer mevzuatta yer alan teşvik
tedbirleri ile istisna, muafiyet ve haklardan yararlanabilmek için Bakanlıktan
turizm yatırımı belgesi veya turizm işletmesi belgesi alınması zorunludur.
Belgeli yatırımların, Bakanlıkça belirlenen süreler içinde tamamlanarak
işletmeye açılması zorunludur. Ancak, Bakanlıkça bu süre uzatılabilir.
Yetkili idare tarafından işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen konaklama
işletmelerinin bu ruhsatı aldıkları tarihten itibaren bir yıl içinde
Bakanlıktan turizm işletmesi belgesi almaları zorunludur.
Bakanlık tarafından turizm işletmesi belgesi iptal edilen konaklama
işletmelerinin, iptal kararının tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde
yeniden turizm işletmesi belgesi almaları zorunludur.
Kamu kurum veya kuruluşlarının misafirhaneleri, vilayetler evi ve ordu
evleri için Bakanlıktan turizm belgesi alınması zorunlu değildir.
Konaklama içermeyen müstakil plaj işletmelerinin, işyeri açma ve çalışma
ruhsatı almalarını takiben yedi gün içerisinde turizm işletmesi belgesi almak
için Bakanlığa başvuru yapmaları ve başvuruyu takiben yapılacak denetim
sonucunda varsa belirlenen eksikliklerini, tebligat tarihinden itibaren otuz
gün içerisinde gidererek turizm işletmesi belgesi almaları zorunludur. Bakanlık
tarafından turizm işletmesi belgesi iptal edilen plaj işletmelerinin, iptal
işleminin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde turizm işletmesi belgesi
almaları zorunludur. Bu fıkra kapsamında belgelendirilecek plaj işletmelerinin
nitelikleri ve denetimlerine ilişkin konular Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikle
belirlenir.
Bu maddede belirtilen süreler içerisinde turizm işletmesi belgesi alamayan
konaklama ve plaj işletmeleri, işletmeye açılamaz ve faaliyette bulunamaz. Bu
işletmelerin işyeri açma ve çalışma ruhsatı Bakanlıkça yapılan bildirim üzerine
yetkili idare tarafından bir ay içinde iptal edilir ve faaliyetlerine son
verilir.
Butik oteller ve özel konaklama tesisleri hariç oda sayısı onbeş ve
altında olan turizm işletmesi belgeli konaklama işletmeleri ile turizm
işletmesi belgeli plaj işletmeleri 19 uncu madde hariç bu Kanuna, 24/4/1930 tarihli
ve 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununun 178 inci maddesine,
5/1/1961 tarihli ve 222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 61 inci maddesine
ve 8/6/1942 tarihli ve 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı
Kanununun 9 uncu maddesine tabidir. Ancak bu işletmeler için 4250 sayılı
Kanunun 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasındaki mesafe şartı aranır.
Tahsisli kamu taşınmazları üzerinde yer alan tesisler için tahsis koşulları
uygulanır.
Bakanlık tarafından, turizm sektörünün kalkınmasını ve planlı ve kontrollü
şekilde gelişimini sağlamak amacıyla sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin
karşılanması için kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi ve turizm
merkezlerinde bulunan konaklama tesislerinin tür veya kullanım kararı
değişikliği ile kapasite artışı durumlarında yatırımcıdan sosyal ve teknik ve
benzeri altyapıya katılım payı istenir.”
MADDE 4 – 2634 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası aşağıdaki
şekilde değiştirilmiş ve maddeye ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere
aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerde, bölgenin doğal ve kültürel
özelliklerinin bozulmaması, turizm işletmelerine zarar verilmemesi, turizm
yatırımı veya işletmesi belgesi alınması ve çevre kirliliğinin önlenmesine
ilişkin tüm önlemlerin alınması ve 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı
Kıyı Kanununa uygun olması koşulu ile bu yerlerin kontrollü kullanımını
sağlamak amacıyla Bakanlık tarafından, 8 inci maddeye göre, imar planı
gerektirmeyen, sabit olmayan, kamuya yararlı, konaklama içermeyen, ücretsiz
girişli günübirlik tesis yapılabilir. Bu fıkranın uygulanması ile ücretsiz
girişli günübirlik tesis niteliklerine ilişkin usul ve esaslar, 37 nci maddenin
(A) fıkrasının (3) numaralı bendine dayanılarak yürürlüğe konulacak
yönetmelikle belirlenir.”
“Ücretsiz girişli günübirlik tesis ile 9 uncu maddenin (b) bendinde
belirtilen tesislerin Bakanlık tarafından yapılması halinde, ağaçlandırma ve
bakım bedeli ile orman köylüleri kalkındırma geliri Bakanlıkça ödenmez.
3621 sayılı Kanuna uygun olmak kaydıyla, yerleşim tasarım ve yönetim planı
ile koşulları belirlenen, doğal çevre ile uyumlu, kalıcı yapı içermeyen,
gerekli güvenlik tedbirleri alınan iyi donanımlı lüks çadırlarda gelişmiş
hizmet sunan geçici lüks çadır tesisleri yapılması amacıyla kiralama
yapılabilir. Tesis kapsamında yapılacak her türlü ünite, temelsiz ahşap
platform üzerine, mümkün olan en az müdahaleyle, çevre dostu çadır malzemesi
kullanılarak ve doğal ekosisteme uygun olarak yapılır. Bakanlığın
belirlediği kriterlere uygun yapılmayan ve Bakanlıktan turizm
işletmesi belgesi almayan tesisler işletmeye açılamaz. Bakanlıktan turizm
işletmesi belgesi alınmasını müteakip, başka bir işleme gerek kalmaksızın onbeş gün
içinde bu tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilir. Bu fıkra
kapsamında sözleşmelerine aykırı olarak Bakanlığın belirlediği kriterlere uygun
yapılmayan tesislerin kira sözleşmeleri feshedilir ve taşınmazın tahliyesi
sağlanır.”
MADDE 5 – 2634 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki
şekilde, ikinci fıkrasında yer alan “3 ay” ibaresi “otuz gün” şeklinde
değiştirilmiş, üçüncü fıkrasına “satış,” ibaresinden sonra gelmek üzere
“bedelsiz devir, trampa, sınırlı ayni hak tesisi,” ibaresi ve maddeye üçüncü
fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
“Bakanlık; kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm
merkezleri içinde her ölçekteki planları yapmaya, yaptırmaya, re’sen onaylamaya
ve tadil etmeye yetkilidir. Kültür ve turizm koruma ve gelişim
bölgeleri ve turizm merkezleri içinde yer alan korunan alanlarda her ölçekteki
plan teklifleri sadece Bakanlığa sunulur. İlgili kurul, kurum ve kuruluş
görüşleri doğrultusunda Bakanlıkça incelenerek uygun görülen planlar, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığına gönderilir. Bu planlar, Bakanlık ile mutabakat
sağlanarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca ilgili tabiat varlıklarını koruma
bölge komisyon kararı da dahil en geç altı ay içinde sonuçlandırılır.
Bu alanlarda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından plan hazırlanması veya
hazırlattırılması durumunda; Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yapılacak onamaya
esas olmak üzere Bakanlığın uygun görüşü alınır. 23/5/2019 tarihli ve
7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanun, 19/6/2014 tarihli ve 6546 sayılı
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı Hakkında Bazı Düzenlemeler
Yapılmasına Dair Kanun ve 18/12/1981 tarihli ve 2565 sayılı Askeri Yasak
Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında kalan alanlar ile 18/11/1983
tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununda öngörünüm bölgesi olarak belirlenen
alanlar, özel çevre koruma bölgeleri ve özelleştirme kapsam ve programına
alınan alanlar bu fıkra kapsamı dışındadır.”
“Turizm merkezleri ve kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde
onaylanacak alt ölçekli planlar ile belirlenecek turizm tesis alanı
kullanımları için yatak kapasitesi belirlenmesi esastır.
Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde,
özelleştirme kapsam ve programına alma işlemlerinden önce Bakanlığa bilgi
verilir.”
MADDE 6 – 2634 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde
yer alan “iki ay” ibaresi “üç ay” şeklinde değiştirilmiş, bende ikinci
cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle ve fıkraya (3) numaralı
bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bentler eklenmiş, (C) fıkrasında yer
alan “Maliye Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığı” ibaresi “Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı” şeklinde, (D) fıkrasında yer
alan “Maliye” ibaresi “Çevre ve Şehircilik” şeklinde değiştirilmiş, (F)
fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiş, (G) fıkrasında yer alan “Maliye” ibaresi
“Çevre ve Şehircilik” şeklinde, (H) fıkrası aşağıdaki şekilde, (J) fıkrasında
yer alan “Maliye” ibaresi “Çevre ve Şehircilik” şeklinde değiştirilmiştir.
“Mera, yaylak ve kışlaklar; ot bedeli taşınmazın yatırımcıya tahsisi
aşamasında yatırımcı tarafından karşılanmak kaydıyla, 25/2/1998 tarihli
ve 4342 sayılı Mera Kanunu hükümlerine göre tahsis amacı değiştirilerek, sadece
turizm amaçlı kullanılacağına ilişkin şerhli olarak Hazine adına tapuya tescil
edilir ve tescili müteakip Bakanlığa tahsis edilir.”
“(4) Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezleri ile
bu bölge ve merkezlerin dışında olmakla birlikte denize kıyısı olan
ilçelerde, 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayılı Millî Parklar Kanunu
gereğince tespit ve ilân edilen yerlerde, ilgili Bakanlıkça belirlenen ve
üzerinde konaklama tesisi bulunan veya konaklama tesisi yapılması uygun görülen
alanları yatırımcılara tahsis etmeye sadece Bakanlık yetkilidir. Bu yerlerde
lüks çadır, çadır ve karavan alanı yapılması ve işletilmesi amacıyla yapılacak
kiralamalar hariç ilgili kurumlarca konaklama içeren tesis yapılması amacıyla
kiralama veya tahsis yapılamaz, izin verilemez.
(5) Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca uygun görülen yat limanlarının yapılması
amacıyla yatırımcılara taşınmaz tahsis etmeye Bakanlık yetkilidir.”
“(1) Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezleri
dışında kalan ve imar planları ile turizm amaçlı kullanıma ayrılan;
a) Kamu hizmetlerinde kullanılanlar ile üzerinde irtifak hakkı tesis
edilenler hariç, Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar, tapuya
tescili mümkün olan Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki tescil harici
yerleri,
b) Jeotermal suyun kullanımına yönelik turizm amaçlı kullanıma konu
edilebilecek Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar ile Devletin hüküm
ve tasarrufu altında bulunan yerleri,
konaklama tesisleri yapılmak amacıyla yatırımcılara tahsis etmeye
münhasıran Bakanlık yetkilidir. Bu yerlerin Bakanlığın tasarrufuna alınması ile
Bakanlık tarafından yatırımcılara tahsis edilmesinde bu madde hükümleri
uygulanır.”
“H. Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesinin tamamı veya planlarla
belirlenmiş alt bölgeleri veya bir veya birden fazla parselleri, plan
amaçlarına uygun olarak Bakanlıkça tahsis edilebilir. Bölgenin tamamının veya
alt bölgenin tek bir ana yatırımcıya tahsisi için yapılan başvuruların tamamı
Cumhurbaşkanı tarafından değerlendirilerek seçilen yatırımcıya ön izin
verilmesine ve ön izin koşullarına karar verilir. İşlemler, ön izin koşullarına
göre Bakanlıkça yürütülür. Bu taşınmazlar üzerinde ana yatırımcı lehine
bağımsız ve sürekli nitelikli üst hakları dahil olmak üzere irtifak
hakkı tesisi Bakanlığın uygun görüşü üzerine, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca
belirlenen koşullarla ve bu Bakanlık tarafından yapılır. Bu fıkra kapsamında
ana yatırımcıya ve alt yatırımcılara taşınmaz tahsisi işlemlerine ilişkin usul
ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgelerinde; Çevresel Etki
Değerlendirmesi Olumlu Kararı veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli
Değildir Kararı verilen yatırımlar hakkında, yatırımın gerçekleşmesi için
alınması gereken tüm izin, onay ve ruhsatlar, ilgili kurumlarca başkaca hiçbir
işleme gerek kalmaksızın on beş gün içinde verilir. İrtifak hakkı dahil diğer
bütün işlemler ise en geç üç ay içerisinde tamamlanır. Yatırımın tamamlanıp
tesisin işletmeye geçebilmesi için alınması gereken izin ve ruhsatlar da ilgili
kurumlarca on beş gün içinde verilir.”
MADDE 7 – 2634 sayılı Kanunun 11 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Bilgi verme ve tebligat:
MADDE 11 – Belgeli yatırım ve işletmelerin turizm amaçlı kullanımının
devamı kaydıyla tümünün devredilmesi veya kiraya verilmesi durumunda, devir
veya kiralama öncesinde Bakanlığa bilgi verilmesi zorunludur. Tahsisli kamu
taşınmazında yer alan belgeye konu tesisler için tahsis koşulları ayrıca uygulanır.
Belgeli işletmeler, ülke turizminin göstergelerinin belirlenmesinde
kullanılacak verileri Bakanlıkça belirlenen sürelerde Bakanlığa bildirmekle
yükümlüdürler.
Belgeli yatırım ve işletmeler Bakanlıkça istenilen bilgi ve belgeleri
verilen süre içerisinde sağlamakla yükümlüdür.
Bakanlık, göreviyle ilgili işlemlerin tebliği için gerçek ve tüzel kişilere
elektronik tebligat adresi alma zorunluluğu getirmeye ve bu adresin alınmasına
ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Bu şekilde adres alanlara tebligatın 11/2/1959 tarihli
ve 7201 sayılı Tebligat Kanununun 7/a maddesi uyarınca elektronik yolla
yapılması zorunludur.
Belgeli işletmeler, 11/7/2019 tarihli ve 7183 sayılı Türkiye
Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı Hakkında Kanuna göre turizm payının ödenmesine
ilişkin belgeyi on beş gün içerisinde Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar
çerçevesinde ibraz etmekle yükümlüdürler. Bu belgelerin tesis mahallinde
yapılacak denetimlerde de ibrazı zorunludur.”
MADDE 8 – 2634 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“Deniz turizmi tesisleri işletmeciliği:
MADDE 26 – Gerçek ve tüzel kişiler, Bakanlıktan belge almak koşulu ile
deniz turizmi tesisleri işletmeciliği yapabilirler.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından faaliyetine ilişkin ilk defa izin
verilen deniz turizmi tesisleri işletmelerinin, bu izni aldıkları tarihten
itibaren bir yıl içinde Bakanlıktan turizm işletmesi belgesi almaları
zorunludur.
Bakanlık tarafından turizm işletmesi belgesi iptal edilen deniz turizmi
tesisleri işletmelerinin, iptal kararının tebliğ tarihinden itibaren bir yıl
içinde yeniden belge almaları zorunludur.”
MADDE 9 – 2634 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin başlığı “Deniz turizmi
araçları işletmeciliği:” şeklinde, birinci ve ikinci fıkraları aşağıdaki
şekilde değiştirilmiş, mevcut ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki
fıkra eklenmiştir.
“Gerçek ve tüzel kişiler tarafından turizm amaçlı sportif faaliyet
işletmeciliği ve ticari faaliyetine esas olarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
tarafından düzenlenmiş belgeleri haiz olmak kaydıyla deniz turizmi araçları
işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan belge alınması zorunludur.
Bakanlıktan belgeli deniz turizmi araçları ile turizm amaçlı sportif
faaliyet işletmeleri, Bakanlıkça düzenlenecek yönetmelikte belirtilen amaçlar
dışında faaliyette bulunamazlar.”
“İstanbul ilinde faaliyet gösteren ve ilgili idareler tarafından yolcu
taşımacılığı yapmak üzere yetkilendirilen deniz araçları, Bakanlıkça
belirlenecek şartları taşımaları kaydıyla ve belirlenecek bedel üzerinden belge
düzenlenmek suretiyle turistik gezi amaçlı kullanılabilir.”
MADDE 10 – 2634 sayılı Kanunun 29 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Yabancı
bayraklı deniz turizmi araçları” ibaresi “Yabancı bayraklı gezi, spor, eğlence
amaçlı özel yatlar” şeklinde, ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş,
maddeye ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra ve maddeye
aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Türk bayraklı yatlar, sahipleri veya sahiplerinden kiralayan işletenleri
tarafından Bakanlıktan belge alınmak suretiyle gezi, spor ve eğlence amacıyla
kullanılmak üzere Türk ve yabancı uyruklu kişilere kiraya verilebilir. Bu
şekilde belge sahibi tarafından kiraya verilen yatların kiracıları tarafından
ticarî amaçla kullanımı yasaktır.”
“Bakanlıkça ülke turizmine ve tanıtımına katkı sağladığı değerlendirilen ve
boyları otuz dokuz metrenin üzerinde olan yabancı bayraklı ticari yatların Türk
karasularında faaliyet göstermelerine ve seyrine her yıl belirlenen sosyal ve
teknik altyapı hizmetlerine katkı payı alınması suretiyle, aynı takvim yılını
geçmeyecek şekilde geçici süreli olarak Bakanlıkça izin verilebilir. İzin
süresi sonunda yeniden süre verilmeyen ve Türk karasularından ayrılmayan yatlar
hakkında 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu hükümleri
uygulanır.”
“Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca düzenlenen denize elverişlilik
belgesinde kapasitesi on ikiden fazla olan deniz turizmi araçları, 13/1/2011 tarihli
ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 1259 uncu maddesindeki sigorta
gereklerine tabidir.”
MADDE 11 – 2634 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Denetim yetkisi:
MADDE 30 – Belge talebinde bulunan işletmelerin belgelendirilmesine esas
denetimleri, belgeli yatırım ve işletmelerin niteliklerine ilişkin denetimleri
ve işletmeleri sınıflandırma yetkisi Bakanlığa aittir.
Bakanlık gerek görmesi durumunda, denetim yetkisini sınırlarını belirlemek
kaydıyla valilik vasıtasıyla da kullanabilir.
Bakanlık, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı ile iş birliği
halinde, ülke turizminin uluslararası standartlarda geliştirilmesi, turizm
faaliyetlerinin sürdürülebilir, çevreye duyarlı ve güvenli bir ortamda gerçekleştirilmesi,
ülke turizm ürünlerinin uluslararası alanda tanıtılması ve pazarlanmasına katkı
sağlaması amacıyla, yetki verilecek Türk Akreditasyon Kurumundan akredite ve
uluslararası faaliyette bulunan denetim firmaları aracılığıyla sertifika
programları uygulayabilir. Denetim firmalarının nitelikleri, belirlenme
ilkeleri, görevleri, yetkileri ile gerçeğe aykırı tespitler için uygulanacak
usul ve esaslar Bakanlık tarafından belirlenir.”
MADDE 12 – 2634 sayılı Kanunun 31 inci maddesinin (b) fıkrası aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“b) 33 üncü maddedeki idari yaptırımlar; 30 uncu maddenin ikinci fıkrası
kapsamında denetim yetkisi verilenler, Bakanlık kontrolörleri ve Bakan
tarafından yetkilendirilen kamu görevlilerince tayin edilir.”
MADDE 13 – 2634 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin başlığı “Uyarma:” şeklinde,
birinci fıkrada yer alan “uyarma cezası” ibaresi “uyarma” şeklinde
değiştirilmiş ve fıkraya aşağıdaki bent eklenmiş, ikinci fıkrası aşağıdaki
şekilde ve maddenin son fıkrasında yer alan “uyarma cezaları” ibaresi “uyarma”
şeklinde değiştirilmiştir.
“d) Belgeli işletmeler veya seyahat acentaları tarafından 7183
sayılı Kanun kapsamında turizm payının ödenmesine ilişkin belgenin on beş gün
içerisinde Bakanlığa ibraz edilmemesi veya yapılacak denetimlerde bu belgenin
sunulmaması.”
“Birinci fıkranın (a) bendinde belirtilen durumda, uyarmayla birlikte
eksikliğin niteliği ve tesisin bulunduğu bölge dikkate alınarak eksikliğin
giderilmesi için altı ayı geçmemek üzere süre verilir, (b) ve (c) bentlerinde
belirtilen durumlarda ise eksikliğin giderilmesi için otuz gün süre verilir.”
MADDE 14 – 2634 sayılı Kanunun 33 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer
alan “uyarma cezası” ve “uyarma cezasını” ibareleri “uyarma” şeklinde, “verilen
uyarma cezasının tebliği” ibaresi “uyarmanın tebliği” şeklinde, (b) bendinde
yer alan “uyarma cezasına” ibaresi “uyarmaya” şeklinde, (h) bendinde yer alan
“tür ve kapasiteye” ibaresi “tür ve/veya kapasiteye” şeklinde değiştirilmiş,
fıkraya aşağıdaki bentler, maddeye birinci fıkrasından sonra gelmek üzere
aşağıdaki fıkralar eklenmiş, mevcut ikinci fıkrasında yer alan “faaliyette
bulunan deniz turizmi araçları işletmecileri” ibaresi “deniz turizmi
araçlarıyla ticari faaliyette bulunanlar” şeklinde, “turizm amaçlı sportif
faaliyette bulunan turizm işletmecilerine Bakanlıkça” ibaresi “turizm amaçlı
sportif faaliyette bulunanlara mahallin en büyük mülki amiri tarafından”
şeklinde değiştirilmiştir.
“j) Salgın hastalık durumunda, Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar
kapsamında eksiklik tespit edilmesi halinde on üç bin beş yüz Türk lirası idari
para cezası.
k) Usul ve esasları Bakanlıkça belirlenen sertifika programları
çerçevesinde sertifikaların alınmaması halinde on üç bin beş yüz Türk lirası
idari para cezası.
l) 32 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen
uyarmayı takiben verilecek onbeş günlük süre içerisinde 7183 sayılı
Kanun kapsamında turizm payının ödenmesine ilişkin belgenin ibraz edilmemesi
halinde on üç bin beş yüz Türk lirası idari para cezası.
m) Deniz turizmi tesislerinin 26 ncı maddede belirtilen süresi
içerisinde turizm işletmesi belgesi almaması halinde yirmi bin Türk lirası
idari para cezası.
n) Basit konaklama turizm işletmesi belgeli tesislerin 34 üncü maddenin
birinci fıkrasının (d), (f) ve (k) bentlerinde belirtilen aykırılıkların
tespiti halinde, belge iptali yaptırımı yerine, ilk tespitte on üç bin beş yüz
Türk lirası para cezası, bir yıl içinde her tespitinde ise bir önceki cezanın
iki katı tutarında para cezası.”
“Birinci fıkranın (a) bendinin uygulanması durumunda, eksikliklerin
giderilmesi için yeniden verilecek süre otuz gün olarak uygulanır.
7183 sayılı Kanun kapsamında turizm payının ödenmesine ilişkin belgenin art
arda üç beyanname döneminde Bakanlığa ibraz edilmemesi halinde, birinci
fıkranın (l) bendinde yer alan tutar iki katı olarak uygulanır ve on beş gün
süreyle işletme faaliyeti durdurulur.
Birinci fıkranın (k) bendi uyarınca idari yaptırım uygulanmış işletmelerde
aynı bent kapsamında bir yıl içinde ikinci kez eksiklik tespit edilmesi halinde
on beş gün süre ile işletme faaliyeti durdurulur.
Birinci fıkranın (h) ve (ı) bendinde belirtilen kabahatlerin işlenmesinde
deniz turizmi aracının veya turizm amaçlı sportif faaliyet iznine sahip olan
işletmenin faaliyeti; kabahatin ilk defa işlenmesinden itibaren bir yıl
içerisinde ikinci defa işlenmesi halinde on gün, üçüncü defa işlenmesi halinde
bir ay süre ile durdurulur, dördüncü defa işlenmesi halinde belgesi iptal
edilir.
Birinci fıkranın (m) bendinin uygulanmasını müteakip bir yıl içerisinde
belge alınmaması halinde aynı bentte yer alan tutarlar iki katı olarak
uygulanır.
Dört ve beş yıldızlı oteller ile dört ve beş yıldızlı tatil köyleri, özel
tesis, butik oteller ve kruvaziyer liman ile yat limanları hariç
diğer işletmeler için birinci fıkrada belirlenen para cezaları yarısı oranında
uygulanır.”
MADDE 15 – 2634 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Turizm
yatırım veya işletmesi belgesi” ibaresi “Turizm belgesi” şeklinde, fıkranın (d)
bendinde yer alan “turizm yatırım veya turizm işletmesi belgesinin” ibaresi
“turizm belgesinin” şeklinde değiştirilmiş, fıkraya aşağıdaki bentler eklenmiş,
ikinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve maddeye aşağıdaki fıkra
eklenmiştir.
“j) Kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezleri
içinde bulunan ve yapılaşma koşulları ile projelendirilmelerine ilişkin
37 nci maddenin (C) fıkrasının (3) numaralı bendi uyarınca belirlenen
usul ve esaslardan faydalanan belgeli turizm tesislerinin, belirlenen asgari
tür ve sınıflarda kısmi turizm işletmesi belgesi veya turizm işletmesi belgesi
alamaması.
k) İşletmelerde, sertifika programları çerçevesinde usul ve esasları
Bakanlıkça belirlenen sertifikaların olmaması ve 33 üncü maddenin birinci
fıkrasının (k) bendinin uygulanmasını müteakip Bakanlıkça verilecek otuz günlük
süre içerisinde sertifika alınmaması.
l) 33 üncü maddenin dördüncü fıkrası uyarınca idari yaptırım uygulanmış
işletmelerde aynı fıkralar kapsamında eksiklik tespit edilmesi.”
“Turizm yatırım belgesinde belirtilen işletmeye açılma süresi sona ermeden
süre uzatımı veya turizm işletmesi belgesi düzenlenmesine ilişkin başvuruda
bulunulmaması veya süre uzatımı talebinde bulunulmakla birlikte, verilen
sürelerde belge düzenlenmesine ilişkin yükümlülüklerin tamamlanmaması halinde
turizm yatırım belgesi iptal edilmiş sayılır.”
“Birinci fıkranın (j) ve (l) bendi kapsamında tesislerin turizm
belgelerinin iptal edilmesi durumunda yetkili idare tarafından bir ay içinde
işyeri açma ve çalışma ruhsatları da iptal edilir.”
MADDE 16 – 2634 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“EK MADDE 5 – Ormanlık alanlar üzerinde bulunan ve 6831 sayılı Kanunun
17 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca Orman Genel Müdürlüğü sabit
kıymetlerine alınan tesislerden konaklama amaçlı kullanılması mümkün olanlar
ile kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezleri içinde
ve bu bölge ile merkezlerin dışında olmakla birlikte denize kıyısı olan
ilçelerde, içerisinde her tür ve kapasitede konaklama tesisi bulunan mesire
yerlerini tahsis etmeye, gelirleri Orman Genel Müdürlüğüne ait olmak üzere
Bakanlık yetkilidir. Bu madde kapsamında kalan yerlerin Bakanlığa tahsisi
ile Bakanlık tarafından yatırımcılara tahsis edilmesinde 8 inci madde hükümleri
uygulanır. Bu yerlerde lüks çadır, çadır ve karavan alanı yapılması amacıyla
ilgili mevzuatı uyarınca Orman Genel Müdürlüğü tarafından da kiralama
yapılabilir.”
MADDE 17 – 2634 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 11 – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte ilgili idaresinden
alınmış işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile faaliyette bulunan ve turizm işletmesi
belgesi bulunmayan konaklama tesislerine, bu maddenin yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren bir yıl içinde Bakanlığa başvurmaları halinde basit konaklama
turizm işletmesi belgesi verilir. Aynı süre içerisinde turizm işletmesi belgesi
alan konaklama tesislerinin basit konaklama turizm işletmesi belgesi alması
zorunlu değildir.
Basit konaklama turizm işletmesi belgeli tesisler; 13 üncü, 14 üncü, 18
inci, 19 uncu ve 20 nci maddeler hariç bu Kanuna, 1593 sayılı Kanunun
178 inci maddesine, 222 sayılı Kanunun 61 inci maddesine, 4250 sayılı Kanunun 9
uncu maddesine tabidir. Ancak bu işletmeler için 4250 sayılı Kanunun 9 uncu
maddesinin ikinci fıkrasındaki mesafe şartı aranır. Bunların mevcut işyeri açma
ve çalışma ruhsatı kapsamındaki hakları devam eder.
Birinci fıkrada belirtilen süre içerisinde basit konaklama turizm işletmesi
belgesi almak için başvuruda bulunmayan konaklama tesisleri faaliyette
bulunamaz. Bu tesislerin, işyeri açma ve çalışma ruhsatı Bakanlıkça yapılan
bildirim üzerine yetkili idare tarafından bir ay içinde iptal edilir ve
faaliyetlerine son verilir.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte faaliyette bulunan konaklama
içermeyen müstakil plaj işletmelerine, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten
itibaren bir ay içerisinde turizm işletmesi belgesi almak için Bakanlığa
başvuruda bulunmaları halinde turizm işletmesi belgesi verilir. Bu süre
içerisinde başvuruda bulunmayan ve Bakanlıkça yapılacak denetim sonucunda belirlenen kriterleri taşımadığı
veya sonradan kaybettiği anlaşılan işletmelerin belgeleri iptal edilir. Belgesi
iptal edilen işletmelerin, yetkili idare tarafından bir ay içinde işyeri açma
ve çalışma ruhsatı iptal edilir ve faaliyetlerine son verilir.
Bu madde kapsamında belgelendirilecek konaklama tesisleri ve plaj
işletmelerinin nitelikleri ve denetimlerine ilişkin konular ile belgelendirme
usul ve esasları Bakanlıkça yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Bakanlıktan belge almadan
faaliyetine devam eden deniz turizmi tesislerinin bu maddenin yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren üç yıl içinde turizm işletmesi belgesi almaları zorunludur.
Bu süre sonunda belge alamamaları durumunda, bu tesisler hakkında 33 üncü
maddenin birinci fıkrasının (m) bendi ile altıncı fıkrası hükümleri uygulanır.
Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile bu fıkra kapsamında
belgelendirilecek deniz turizmi tesislerinin nitelikleri ve denetimlerine
ilişkin konular 37 nci maddenin (A) fıkrasının (4) numaralı bendine
dayanılarak yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirlenir.”
MADDE 18 – 2634 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 12 – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce mevzuatı
uyarınca orman sayılan alanlar ve milli parklar üzerinde, turizm yatırımı
gerçekleştirilmek amacıyla, Tarım ve Orman Bakanlığınca konaklama amaçlı
yapılan kiralama sözleşmeleri ile ön izin ve kesin izin verilen, bu izne bağlı
olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca irtifak hakkı tesis edilen veya
kullanma izni verilen yatırımcı ve işletmecilerin sözleşmeleri; bu maddenin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren söz konusu kiralama, ön izin, kesin izin,
irtifak hakkı veya kullanma iznine ilişkin olarak varsa açılan davalardan tüm yargılama
giderleri üstlenilerek kayıtsız ve şartsız olarak feragat edilmesi, ödenmesi
gereken herhangi bir borcunun bulunmaması ve bir yıl içinde başvurulması
halinde Bakanlıkça yeniden belirlenecek bedel ve tahsis koşullarının kabul
edilerek yeniden sözleşme düzenlenmek suretiyle, bu Kanunun 8 inci maddesine
uyarlanır. Bu şekilde uyarlanan sözleşmeler kapsamında tespit edilen yeni
bedeller ilgili idareler tarafından tahsil edilmeye devam edilir.
2873 sayılı Kanun gereğince tespit ve ilân edilen yerlerde, Tarım ve Orman
Bakanlığınca, bu maddeyi ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce
üzerinde konaklama tesisi yapılması amacıyla ihalesi yapılmış veya sözleşmeye
bağlanmış yerler hakkında, sözleşme süresi boyunca ilgili mevzuat hükümleri
uygulanır.
8 inci maddenin (A) fıkrasının (4) numaralı bendi kapsamında bulunan
yerlerden bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Tarım ve Orman
Bakanlığınca verilen izinler ve yapılan kiralamalar uyarınca Tarım ve Orman
Bakanlığı döner sermayesine gelir kaydedilen bedellerin tahsiline döner sermaye
tarafından devam edilir. Gelirleri Tarım ve Orman Bakanlığı döner sermayesine
kaydedilen bu yerlerin sözleşme süresi sonunda Kültür ve Turizm Bakanlığınca
yeniden tahsis edilmesi durumunda da bedeller Tarım ve Orman Bakanlığı döner
sermayesi tarafından tahsil edilir.”
MADDE 19 – 2634 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 13 – Orman sayılan alanlarda, 15/5/2008 tarihinden
önce kesin tahsisi yapılmış turizm yatırımları için bunların tahsis edildiği
tarihte yürürlükte olan yapılaşmaya esas inşaat hakkı, tahsis süresi sonuna
kadar kullanılabilir.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Bakanlık tarafından yapılan
ücretsiz girişli günübirlik tesis ile 9 uncu maddenin (b) bendinde belirtilen
tesisler için ağaçlandırma ve bakım bedeli ile orman köylüleri kalkındırma
geliri tahsil edilmez, varsa tahsil edilmiş olanlar iade edilmez.”
MADDE 20 – 2634 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 14 – Bu maddenin yürürlük tarihinden önce onaylanmak üzere
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına intikal ettirilmiş bulunan plânlarla ilgili iş
ve işlemler Bakanlığın görüşü alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca
tamamlanarak sonuçlandırılır.”
MADDE 21 – 2634 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 15 – Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte, genel bütçe ve
özel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde mesleğe özel yarışma sınavına tabi
tutulmak suretiyle girilen ve belirli bir yetişme programı sonrası yeterlik
sınavına tabi tutularak müfettiş, denetçi, denetmen ve kontrolör kadrolarında
yardımcılık veya stajyerlikte geçen süreler dâhil en az beş yıl görev yapmış
olanlar ile aynı sürede görev yapmış olmak kaydıyla daha önce bu unvanları
ihraz etmiş olanlar arasından, yapılacak yazılı ve/veya sözlü sınav sonucunda
başarılı olanlar, 31/12/2021 tarihine kadar durumlarına uygun
kontrolör veya başkontrolör kadrolarına naklen atanabilirler. Bu
şekilde atananların sayısı kırkı geçemez.
Bu maddeye göre atananların yardımcılık veya stajyerlik kadrolarında
geçirdikleri süreler, Kültür ve Turizm Bakanlığı stajyer kontrolör
kadrolarında; müfettiş, denetçi, denetmen ve kontrolör unvanlı kadrolarda
geçirdikleri süreler Kültür ve Turizm Bakanlığı kontrolör kadrolarında
geçirilmiş sayılır.”
MADDE 22 – 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununa bağlı (7) sayılı
tarifenin “II-Liman işlemleri:” başlıklı bölümünün (9) numaralı fıkrası
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“9. 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 29
uncu maddesinin üçüncü fıkrası çerçevesinde yatlara verilen izin belgesi:
Aşağıdaki tarifeye göre harç alınır:
Boyları 39 metreden 60 metreye kadar olan yatlardan 200.000
TL
Boyları 60 metreden 80 metreye kadar olan yatlardan 300.000
TL
Boyları 80 metrenin üstünde olan
yatlardan 400.000
TL
Belgenin yenilenmesi ve süresinin uzatılması hâlinde aynı miktarda harç
alınır.”
MADDE 23 – 3/6/2007 tarihli ve 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli
Sular Kanununun 17 nci maddesinin başlığı “Turizmi Teşvik Kanunu
kapsamında kalan alanlara ilişkin işlemler” şeklinde, birinci fıkrasının (c)
bendinde yer alan “görüşü” ibaresi “uygun görüşü” şeklinde değiştirilmiş,
üçüncü fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve mevcut son
fıkra buna göre teselsül ettirilmiştir.
“(4) Bu Kanun kapsamında orman alanları ile Hazinenin özel mülkiyetinde
veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlarda, turizm tesisi
yapılması amacıyla kiralama yapılamaz, irtifak hakkı tesis edilemez ve kullanma
izni verilemez. Bu yerlerin turizm amaçlı yatırımlara tahsisi 2634 sayılı Kanun
hükümlerine göre münhasıran Kültür ve Turizm Bakanlığınca yürütülür.”
MADDE 24 – 5686 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 7 – (1) Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, kültür
ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezlerinde olup, 2634
sayılı Kanun kapsamında değerlendirmek üzere tasarruf hakkı Kültür ve Turizm
Bakanlığına verilen taşınmazlar üzerinde alınmış;
a) Arama ruhsatları, turizm yatırımları gerçekleştirmek üzere Kültür ve
Turizm Bakanlığının talebi üzerine ruhsatı veren idare tarafından iptal edilir.
Bu durumda ruhsat ve yatırım giderleri, iptal tarihindeki gerçek karşılığı
üzerinden hesaplanarak Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçesinden ödenir.
b) İşletme ruhsatlarına bağlı olarak edinilmiş kaynak ve irtifak hakları,
turizm yatırımları gerçekleştirmek üzere Kültür ve Turizm Bakanlığınca
kamulaştırılır. Kamulaştırma bedeli, yapılan harcamaların güncel değeri ile
sınırlıdır. Bu durumda işletme ruhsatı ile bu ruhsata bağlı yatırım ve
faaliyetlere ilişkin izin ve kiralamalar idare tarafından iptal edilir.
(2) Bu madde kapsamında yatırımcının her türlü gideri ile haklarının
ödenmesinde sulh usulü öncelikli olarak uygulanır. Sulh usulünün yerine
getirilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı komisyon kurmaya ve gerekli her
türlü iş ve işlemi yapmaya yetkilidir. Bu maddede hüküm bulunmayan hallerde
2942 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen satın alma usulü, niteliğine
uygun düştüğü ölçüde sulh usulü hakkında kıyasen uygulanır.
(3) 1/7/2021 tarihinden önce kabulü yapılmış ve/veya faaliyete
geçmiş jeotermal kaynağa dayalı tesisler, bu madde kapsamı dışındadır.
(4) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kültür ve Turizm
Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle
belirlenir.”
MADDE 25 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 26 – Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.